Oscary. Rekordy i osiągnięcia

Daniel Day-Lewis

Oscary corocznie dostarczają wielu ciekawostek i rekordów. Jak na najstarszą i najbardziej prestiżową nagrodę filmową świata dają ku temu sporo sposobności. Oto najciekawsze osiągnięcia dotyczące Oscarów, twórców zabiegających o to wyróżnienie. Polskie kino ma tutaj swój mały wkład.

CEREMONIA I WYDARZENIE

- Najkrótszą w historii ceremonią wręczenia Oscarów była pierwsza - z 1929 roku. Część wieczoru poświęcona rozdaniu nagród trwała zaledwie 15 minut, a listę zwycięzców ogłoszono jakieś trzy miesiące wcześniej.

- Najdłuższa w historii nagród uroczystość odbyła się w 2002 roku. Trwała 4 godziny i 23 minuty.

- Niejaki Robert Opal jest jedynym człowiekiem, który pojawił się nago na ceremonii rozdania Oscarów. Kilka lat później został on zastrzelony w San Francisco podczas próby napadu na sex-shop.

- Trzykrotnie doszło do przełożenia wcześniej planowanej ceremonii wręczenia Oscarów. W 1938 roku z powodu trzęsienia ziemi w Los Angeles, w 1968 roku po zabójstwie Martina Luthera Kinga oraz w 1981 roku po zamachu na Rolanda Reagana.

- 1956 rok to pierwsza edycja Oscarów, w których wszystkie produkcje nominowane w kategorii Najlepszy Film były kolorowe.

- Pierwsza telewizyjna relacja z rozdania Oscarów miała miejsce 19 marca 1953 roku. Trzynaście lat później 18 kwietnia 1966 roku przeprowadzono pierwszą telewizyjną relację w kolorze. Obie te uroczystości poprowadził Bob Hope.

- Najwięcej razy gospodarzem ceremonii wręczenia Oscarów był Bob Hope. W latach 1939-1977 poprowadził tę uroczystość 18 razy. Billy Crystal gospodarzem był osiem razy. Johnny Carson pełnił tę rolę pięć razy. Jack Lemmon i Whoopi Goldberg po cztery razy bawili publiczność, a David Niven dostąpił zaszczytu trzy razy. Tegoroczny gospodarz Chris Rock będzie prowadził Oscary po raz drugi w swojej karierze.

- Podczas 61. ceremonii wręczenia Oscarów w 1989 zmieniono słynną frazę poprzedzającą wręczenie nagrody. Słynne "And the winner is..." zastąpiono "And the Oscar goes to...".

NAJLEPSZE FILMY

- Tylko dwa filmy nieme zdobyły Oscara dla najlepszej produkcji roku. Podczas pierwszej ceremonii (1927/28) wygrały "Skrzydła", a w edycji podsumowującej filmy z 2011 roku wygrał "Artysta".

- Pierwszym filmem dźwiękowym nagrodzonym Oscarem dla najlepszego filmu była "Melodia Broadwayu" (1928/29).

- Pierwszym filmem nieanglojęzycznym nominowanym w kategorii Najlepszy Film byli francuscy "Towarzysze broni" (1938).

- Tylko dziewięć nieanglojęzycznych filmów otrzymało nominacje do Oscara w kategorii Najlepszy Film. Były to: "Towarzysze broni" (1938), "Z" (1969), "Emigranci" (1972), "Szepty i krzyki" (1973), "Listonosz" (1995), "Życie jest piękne" (1998), "Przyczajony tygrys, ukryty smok" (2000), "Listy z Iwo Jimy" (2006), "Miłość" (2012).

- Tylko trzy filmy zwyciężyły w kategoriach Najlepszy Film, Reżyser, Aktor, Aktorka i Scenariusz: "Ich noce"  (1934), "Lot nad kukułczym gniazdem"  (1975) i "Milczenie owiec"  (1991).

- Jedynie cztery filmy w historii otrzymały Oscara dla najlepszego filmu nie mając nominacji za reżyserię: "Skrzydła" (1927), "Grand Hotel" (1932), "Wożąc Panią Daisy" (1989), "Operacja Argo" (2012).

- Najdłuższym najlepszym filmem jest "Przeminęło z wiatrem"  z 1939 roku (234 minuty), najkrótszym natomiast zwycięzca za rok 1955 - "Marty"  (91 minut).

- Nakręcone w 1939 roku "Przeminęło z wiatrem" to pierwszy kolorowy film nagrodzony Oscarem (ceremonia z 1940) w najważniejszej kategorii. Przez lata kolor jeszcze nie dominował wśród produkcji nagrodzonych Oscarem dla najlepszego filmu. Kolejne kolorowe obrazy to: "Amerykanin w Paryżu" (1951), "Największe widowisko świata" (1952), "W 80 dni dookoła świata" (1956) i "Most na rzece Kwai" (1957)

- Pierwszym zdobywcą Oscara dla najlepszego filmu spoza Hollywood był "Hamlet"  (1948), sfinansowany i zrealizowany w Anglii.

- Najwięcej Oscarów zdobyły filmy: "Ben Hur"  (1960), "Titanic"  (1998), "Władca Pierścieni: Powrót Króla"  (2004). Każdy z nich otrzymał po 11 statuetek. Drugie miejsce zajmuje "West Side Story" z 10 nagrodami.

- Filmami, które zdobyły największą liczbę nominacji są "Wszystko o Ewie"  (1950) oraz "Titanic"  (1997). Oba filmy otrzymały po 14 nominacji. Pierwszy z nich zdobył 6 Oscarów, drugi natomiast 11.

- Pierwszym zwycięzcą w kategorii Film Nieanglojęzczyny był Federico Fellini nagrodzony za "La Stradę" (1956). Potem jeszcze trzykrotnie zdobywał on nagrodę Akademii, za: "Noce Cabirii" (1957), "8 i pół" (1963 – pokonany "Nóż w wodzie" Polańskiego) oraz "Amarcord" (1974 – pokonany "Potop").

- "Nocny kowboj"  (1970) to jedyny dozwolony od lat 18 film, jaki zdobył nagrodę Akademii Filmowej dla najlepszego filmu.

- Dwa sequele zwyciężył w kategorii Najlepszy Film - były to "Ojciec chrzestny II" (1974) i "Władca Pierścieni: Powrót Króla" (2003).

KREACJE AKTORSKIE

- Najmłodszym laureatem Oscara była Shirley Temple, która w 1934 roku w wieku 6 lat otrzymała Nagrodę Specjalną.

- Pierwszy w historii laureat Oscara dla najlepszego aktora nie wziął udziału w ceremonii wręczenia nagród. Emil Jennings nie pojawił się na uroczystości w sezonie 1927/28 ponieważ postanowił wrócić do swojego domu do Niemiec. Zanim jednak wyjechał, Oscar został mu przekazany.

- Pierwszym twórcą, który odmówił przyjęcia Oscara był scenarzysta Dudley Nichols za film "The Informer". Potem na podobną decyzję zdobyli się George C. Scott za "Pattona" i Marlon Brando za "Ojca chrzestnego".

- Najdłuższe przemówienie za zdobytego Oscara było udziałem Greer Garson, która w 1942 roku zdobyła nagrodę za rolę w "Pani Miniver". Jej przemowa trwała pomiędzy 5 i pół a 7 minut.

- Henry Fonda  musiał czekać 41 lat, od otrzymania pierwszej nominacji za "Grona gniewu"  (1941) do swego ostatecznego triumfu w "Nad złotym stawem"  (1982).

- Zdarzyło się też tak, że jeden aktor otrzymał w tym samym roku dwa Oscary za tę samą rolę. W 1946 roku Harold Russell zdobył Oscara za rolę drugoplanową w "Najlepsze lata naszego życia", nagrodzono go też honorową statuetką za aktorski dorobek życia, w który wszedł także i ten film.

- Aktorzy nominowani do Oscara rekordowe cztery razy pod rząd to: Marlon Brando  (1951-54) i Al Pacino  (1972-75).

- W kategorii Najlepsza Aktorka najczęściej nominowana była Meryl Streep, która zdobyła trzy Oscary spośród 19 nominacji (15 dla aktorki pierwszoplanowej i 4 dla drugoplanowej). Jej nagrodzone role to: "Sprawa Kramerów" (rola drugoplanowa), "Wybór Zofii" i "Żelazna dama" (role pierwszoplanowe). Katharine Hepburn  nominowano 12 razy (zawsze za rolę pierwszoplanową), a statuetkami uhonorowano ją czterokrotnie.

- Jennifer Lawrence jest najmłodszą w historii aktorką, która otrzymała 4 nominacje do Oscara. Sukces ten osiągnęła w wieku 25 lat. Lawrence ma już jednego Oscara. Meryl Streep czwartą nominację otrzymała w wieku 33 lat.

- Jedyną osobą, która zdobyła Oscara za granie osoby płci przeciwnej była Linda Hunt nagrodzona Oscarem za rolę mężczyzny w filmie "Rok niebezpiecznego życia".

- Pierwszego pośmiertnego Oscara za rolę aktorską otrzymał Peter Finch w 1976 roku za "Sieć" (notabene aktor zagrał rolę prezentera, który na ekranie zapowiada swoją śmierć). Pośmiertnie Oscara otrzymał także Heath Ledger za rolę w "Mrocznym rycerzu".

- Zmarły przedwcześnie John Cazale wystąpił jedynie w pięciu filmach, ale wszystkie te produkcje był nominowane lub wygrały Oscara dla najlepszego filmu. Kreacje aktora to: Fredo Corleone w "Ojcu chrzestnym" (1972), Stan w "Rozmowie" (1974), Fredo Corleone w "Ojcu chrzestnym 2" (1974), Salvator "Sal" w "Pieskim popołudniu" (1975), Stanley "Stosh" w "Łowcy jeleni" (1978).

James Dean jest jedynym aktorem, który pośmiertnie otrzymał dwie nominacje. Najpierw za "Na wschód od Edenu" (1955), a rok później za "Olbrzyma" (1956).

- Najkrótszy w historii nagrodzony Oscarem występ ma na swym koncie Judi Dench, uhonorowana w kategorii Najlepsza Aktorka Drugoplanowa w 1998 roku, za niecałe 8 minut obecności na ekranie w roli królowej Elżbiety I ("Zakochany Szekspir" ).

- Najkrótszy występ nagrodzony w kategorii Najlepszy Aktor ma w swoim dorobku Anthony Hopkins  w postaci 16-minutowej roli Hannibala Lectera w "Milczeniu owiec"  (1991).

- Daniel Day-Lewis jest jedynym aktorem, który zdobył trzy Oscary za główną rolę męską – "Moja lewa stopa", "Aż poleje się krew" i "Lincoln" (w sumie zaś pięć nominacji). Jack Nicholson  ma też trzy Oscary aktorskie, ale dwa zdobył za role pierwszoplanowe, a jedną za drugoplanową (w sumie zaś dostał 12 nominacji). Mimo zdobycia 10 nominacji, Laurence Olivier  otrzymał tylko jedną statuetkę dla najlepszego aktora. Dziewięciokrotnie nominowany Spencer Tracy  wywalczył dwa Oscary.

- Pierwszego aktorskiego Oscara za rolę w filmie nieanglojęzycznym zdobyła Sophia Loren występująca w filmie "Matka i córka". Podobnej sztuki dokonali Roberto Benigni za "Życie jest piękne" oraz Jean Dujardin za "Artystę".

- Nominacje za granie tej samej postaci w różnych filmach otrzymywali: Bing Crosby (Ojciec O'Malley w "Going My Way", "Bells of St. Mary's"), Paul Newman (Eddie Felson w "Bilardziście" i "Kolorze pieniędzy"), Peter O'Toole (Henryk II w "Becket" i "Lew w zimie"), Al Pacino (Michael Corleone w dwóch częściach "Ojca chrzestnego"), Cate Blanchett za role w dwóch częściach "Elizabeth" oraz Sylvester Stallone ("Rocky", "Creed") Crosby i Newman zdobyli Oscary.

OSIĄGNIĘCIA ARTYSTYCZNE

- Następujące osoby były nominowane za grę aktorską, reżyserię i scenariusz do tego samego filmu: Orson Welles  (Obywatel Kane  - 1941), Woody Allen  (Annie Hall  - 1978), Warren Beatty  (Niebiosa mogą poczekać  - 1978 i Czerwoni  -1981) oraz Roberto Benigni  (Życie jest piękne  - 1998).

- Tylko kilku laureatów nagrodzono statuetką rok po roku, w tym m.in.: Josepha L. Mankiewicza za reżyserię i scenariusz "Listów do trzech żon" w 1949 roku i "Wszystkiego o Ewie" w 1950 roku; Alana Menkena  w 1991 roku za piosenkę i muzykę do "Pięknej i Bestii", a rok później do "Aladyna". Johna Tolla  za zdjęcia do "Wichrów namiętności"  oraz "Braveheart", Emmanuela Lubezki autor zdjęć do "Grawitacji" i  "Birdmana". W tym roku Emmanuel Lubezki („Zjawa”) ma szansę stanąć przed historycznym wydarzeniem i jako pierwszy zdobyć trzykrotnie pod rząd Oscara za zdjęcia

- Walt Disney  ustanowił rekord pod względem liczby otrzymanych Oscarów, zdobywając w sumie 26 statuetek. Pozostaje również odbiorcą największej liczby nagród, wręczonych podczas jednej ceremonii, dzięki czterem statuetkom, które otrzymał w 1953r.

- Najczęściej doceniani twórcy podczas jednej ceremonii to Walt Disney wśród panów, który w 1953 roku zdobył Oscary w kategoriach doceniających: pełnometrażowy dokument, krótkometrażowy dokument, krótką animację oraz animacje fabularne. Wśród pań rekord należy do Fran Walsh, która w 2003 roku za "Władcę Pierścieni: Powrót Króla" zdobyła nagrody za najlepszą piosenkę, film i adaptowany scenariusz.

- Najwięcej nominacji w historii posiada również Walt Disney - 64. Z żyjących prowadzi John Williams  z 50 (w 2016 roku nominacja za „Gwiezdne wojny: Przebudzenie Mocy”). Ten pierwszy zdobył także największą liczbę Oscarów - 26. John Williams natomiast 5.

- Francis Ford Coppola  pozostaje jedyną osobą, która otrzymała 5 nominacji w ciągu jednego roku. W 1974 roku dostał nominację w kategorii Najlepszy Film jako producent "Ojca chrzestnego II"  i "Rozmowy", w kategoriach Najlepsza Reżyseria i Najlepszy Scenariusz Adaptowany za "Ojca chrzestnego II" oraz Najlepszy Scenariusz Oryginalny za "Rozmowę".

- Pierwszego pośmiertnego Oscara otrzymał Sidney Howard za scenariusz "Przeminęło z wiatrem".

- Alfred Hitchcock, King Vidor, Robert Altman i Clarence Brown mimo zdobycia pięciu nominacji do Oscara za reżyserię swoich filmów, nigdy nie otrzymali regulaminowej nagrody.

- Filmem, który najdłużej musiał czekać na Oscara jest "Światła rampy"  Charliego Chaplina. Mimo, że wyprodukowany został w 1952 roku, zgodnie z regulaminem Akademii o nominacje ubiegać mógł się dopiero po premierze w Los Angeles, która miała miejsce w 1972 roku. Na Oscara (w kategorii Najlepsza Muzyka) musiał więc czekać 20 lat.

- Kathryn Bigelow to jedyna kobieta nagrodzona Oscarem w kategorii Najlepsza Reżyseria. Inne reżyserki nominowane do tej kategorii to: Lina Wertmuller za "Seven Beauties" (1976), Jane Campion za "Fortepian" (1994) i Sofia Coppola za "Między słowami" (2003).

POLSKIE SUKCESY

- Pierwszym polskim filmem zgłoszonym do Oscara w kategorii Film Nieanglojęzyczny był "Kanał" Andrzeja Wajdy w 1957 roku.

- Polska kinematografia zdobyła nominacje do Oscara w kategorii Film Nieanglojęzyczny za filmy: "Nóż w wodzie" (1963), "Faraon" (1966), "Potop" (1974), "Ziemia obiecana" (1975), "Noce i dnie" (1976), "Panny z Wilka" (1979), "Człowiek z żelaza" (1981), "Katyń" (2007), "W ciemności" (2011) oraz "Ida". W sumie było to dziesięć tytułów.

- „Ida” to pierwszy polski film w historii, który otrzymał Oscara w kategorii Film Nieanglojęzyczny.

- 2015 rok był najbardziej obfity w nominacje oscarowe dla polskich twórców. „Ida” zdobyła dwie nominacje, za film nieanglojęzyczny i zdjęcia, a w kategorii poświęconej krótkim dokumentom doceniono „Joannę” oraz „Naszą klątwę”. Piątą nominację otrzymała Anna Shephard za kostiumy do „Czarownicy”. Świętnym rokiem dla nas była edycja, kiedy Oscary zdobywała „Lista Schindlera”. Nagrody otrzymali wtedy: Alan Starski, Ewa Braun i Janusz Kamiński.

- Jedyną polską aktorką nominowaną do Oscara pozostaje Ida Kamińska, która otrzymała to wyróżnienie za udział w czechosłowackim filmie „Sklep przy głównej ulicy”. Była pierwsza aktorką z bloku krajów wschodnich (socjalistycznych), która została doceniona tą nagrodą.

- Pierwszego Oscara dla polskiego kina zdobył Zbigniew Rybczyński za krótkometrażowy film animowany pt. „Tango”.

- Oscara za całokształt twórczości otrzymał Andrzej Wajda.

- Polscy twórcy pracujący w Hollywood byli często doceniani przez Amerykańską Akademię Filmową.

Artykuł bazuje na mojej publikacji z zeszłego roku. Tekst został zaktualizowany o nowe i tegoroczne wydarzenia.