Odeszli, ale zostaną

W ostatnich dwunastu miesiącach odeszło od nas wielu wybitnych twórców kultury filmowej. Pożegnaliśmy między innymi: Kazimierza Kutza, Witolda Sobocińskiego, Jerzego Wójcika, Bernardo Bertolucciego, Ryszarda Bugajskiego, Janusza Kondratiuka, Rutgera Hauera, Bruno Ganza, Barbarę Hammer, Zofię Czerwińską, Stanisława Jędrykę.

W ostatnich 12 miesiącach zmarli m.in.:

Kazimierz Kutz (89), reżyser, scenarzysta. Jeden z najwybitniejszy polskich reżyserów filmowych, telewizyjnych i teatralnych.

Witold Sobociński (89), autor zdjęć filmowych. Jeden z najwybitniejszych polskich twórców filmowych. Pracował przy ponad 90 filmach, z najwybitniejszymi reżyserami w historii naszego kina.

Jerzy Wójcik (88), autor zdjęć filmowych, reżyser, pedagog. Jeden z najwybitniejszych operatorów kinematografii polskiej i światowej.

Bernardo Bertolucci (77), włoski reżyser i scenarzysta. Jeden z najwybitniejszych reżyserów w historii kina. W swoim dorobku miał m.in. „Konformistę”, „Wiek XX”, „Ostatnie tango w Paryżu” i „Ostatniego cesarza”.

Ryszard Bugajski (76), reżyser, scenarzysta. Autor m.in. „Przesłuchania”, „Generała Nila”, „Układu zamkniętego” i „Zaćmy”.

Maciej Parowski (72), krytyk, pisarz, scenarzysta. Wielki popularyzator fantastyki naukowej w Polsce. Człowiek legenda w środowisku miłośników tego i pokrewnych mu gatunków.

Franco Zeffirelli (96), włoski reżyser. Zrealizował tak cenione filmy, jak m.in.: „Poskromienie złośnicy”, „Romeo i Julia”, „Brat słońce, siostra księżyc” i „Hamlet”.

Bohdan Butenko (88), rysownik. Był scenarzystą i scenografem kilkunastu filmów animowanych, współpracował też przy realizacji filmów fabularnych. Był twórcą m.in. postaci Gapiszona oraz Gucia i Cezara.

Robert Forster (78), amerykański aktor. Zagrał w kilkudziesięciu filmach i serialach. Za rolę w „Jakcie Brown” otrzymał nominację do Oscara.

Philip Gips (88), grafik. Autor wielu znaczących plakatów filmowych. Wśród jego prac są nieśmiertelne „Dziecko Rosemary” i „Obcy - 8 pasażer Nostromo”.

Jak Kobuszewski (85), aktor filmowy i teatralny, artysta kabaretowy. W swojej karierze zagrał ponad 50 ról filmowych.

Janusz Kondratiuk (76), reżyser i scenarzysta. Autor m.in. filmów „Dziewczyny do wzięcia” i „Jak pies z kotem”.

Hanna Dunowska (60), aktorka. Zadebiutowała w filmie „Czułe miejsce” Piotra Andrejewa. Zagrała w „Feminie” Piotra Szulkina oraz licznych serialach.

Peter Fonda (79), amerykański aktor i scenarzysta. Współtwórca słynnego „Swobodnego jeźdźca”, aktor znany z wielu klasycznych amerykańskich filmów.

Rutger Hauer (75), aktor holenderski i amerykański. Zagrał w wielu klasycznych holenderskich filmach, a w Hollywood m.in. w „Łowcy androidów”. Wystąpił też u Lecha Majewskiego w filmie „Młyn i Krzyż”.

Ksiądz Kazimierz Orzechowski (90). Absolwent Szkoły Teatralnej w Łodzi (1952), występował m.in. na deskach Starego Teatru w Krakowie i Teatru Polskiego w Warszawie. W roku 1968 przyjął święcenia kapłańskie, nie zerwał jednak związków z aktorstwem.

D. A. Pennebaker (94), amerykański reżyser dokumentów. Jeden z najwybitniejszych w historii twórców reżyserujących filmy dokumentalne, autor m.in. „The War Room”.

Andrzej Połeć (61), kierownik produkcji. Był współzałożycielem i wiceprezesem firmy producenckiej Film It.

Harold Prince (91), amerykański reżyser i producent. Jeden z najwybitniejszych producentów amerykańskich musicali.

Wiesław Znyk (72), operator dźwięku. Twórca dźwięku do dziesiątek filmów fabularnych i dokumentalnych.

William Goldman (87), amerykański scenarzysta. Zdobywca Oscarów za scenariusze do filmów „Butch Cassidy i Sundance Kid” oraz „Wszyscy ludzie prezydenta”. Napisał m.in. „Maratończyka”, „Chaplina” i „Ludzi honoru”.

Sandra Locke (74), amerykańska aktorka. Zadebiutowała w filmie „Serce to samotny myśliwy”, zagrała w wielu filmach Clinta Eastwooda.

Penny Marshall (75), amerykańska reżyserka, scenarzystka, aktorka. Zaczynała jako aktorka, ale wielkie uznanie przyniosła jej praca po drugiej stronie kamery. Nakręciła m.in. filmy „Duży” i „Ich własna liga”.

Nicolas Roeg (90), brytyjski reżyser i scenarzysta. Autor takich filmów, jak „Nie oglądaj się teraz”, „Człowiek, który spadł na Ziemię” czy „Eureka”.

Andrzej Grembowicz, pseudonim Robert Brutter (60), scenarzysta. Napisał scenariusze licznych seriali oraz do takich filmów, jak m.in.: „Amok”, „Fuks”, „Wtorek” i „Wszystko będzie dobrze”.

Francis Lai (86), francuski kompozytor. Autor muzyki do takich klasyków, jak m.in.: „Love Story”, „Kobieta i mężczyzna”.

Stan Lee (95), scenarzysta komiksów, aktor, producent. Jeden z najważniejszych twórców komiksowych w historii, gościnnie aktor w filmach Marvela.

Agnieszka Bojanowska (86), montażystka. Przez pół wieku pracy zawodowej zmontowała przeszło 350 filmów.

Irena Dziedzic (93), dziennikarka telewizyjna. Twórczyni pionierskich programów telewizyjnych i największa gwiazda polskiej telewizji w czasach PRL. Grała gościnnie w filmach i serialach.

Paweł Kędzierski (73), reżyser, dokumentalista. W latach 70. członek Zespołu Filmowego „X”. W 1990 współzałożyciel Studia Filmowego „Kronika”

Janusz Kozioł (68), lektor. Legendarny polski lektor filmowy i telewizyjny.

Andy Vajna (74), węgiersko-amerykański producent. Współzałożyciel firmy Carolco, w której powstały m.in. „Rambo III”, „Terminator 2”, „Nagi instynkt”. Pełnomocnik rządu Węgier do spraw rozwoju narodowego przemysłu filmowego.

Wiesław Zdort (87), autor zdjęć filmowych. Wybitny operator i ceniony pedagog. W swoim dorobku miał przeszło 60 filmów, przy których pracował z najwybitniejszymi polskimi twórcami.

Stanley Donen (94), amerykański reżyser i choreograf. Reżyser m.in. „Deszczowej piosenki”, „Na przepustce”, „Siedmiu narzeczonych dla siedmiu braci” i „Szarady”. Klasyk Hollywood.

Albert Finney (82), brytyjski aktor. Finney zaczynał swoją karierę w Royal Shakespeare Company, tytułowa rola w „Tomie Jonesie” uczyniła go gwiazdą. Był pięć razy nominowany do Oscara.

Bruno Ganz (77), szwajcarski aktor. Jeden z najwybitniejszych europejskich aktorów. Wielkie uznanie przyniosła mu główna rola w filmie „Upadek”. Ostatnie jego kreacje można podziwiać w filmach „Świadek” Mitko Panova (absolwent łódzkiej Szkoły Filmowej) i „Dom, który zbudował Jack” Larsa von Triera.

Vaclav Vorlicek (88), czeski reżyser i scenarzysta. Zwany „królem czeskiej komedii”, autor m.in. serialu „Arabela”.

Zofia Czerwińska (85), aktorka filmowa, teatralna i telewizyjna. Bardzo lubiana w środowisku, znana była m.in. z serialu „Alternatywy 4” oraz filmów „Poszukiwany, poszukiwana” i „Miś”. Przez wiele lat grała na deskach Teatru Syrena w Warszawie.

Barbara Hammer (79), amerykańska reżyserka i dokumentalistka. Jedna z pionierek filmu lesbijskiego, autorka filmów eksperymentalnych i awangardowych dotyczących problemów kobiet. Stworzyła ponad 80 filmów.

Leopold Kozłowski (100), muzyk i kompozytor. Był autorem muzyki do filmów m.in. „Austeria” Jerzego Kawalerowicza, „Skrzypce Rotszylda” Ewy Bilińskiej czy dokumentu „Drugie życie” Pauliny Fiejdasz. Grywał również w filmach, wystąpił między innymi w „Liście Schindlera” i „Dwóch księżycach”.

Luke Perry (52), amerykański aktor. Gwiazda serialu „Beverly Hills, 90210”, występował w wielu produkcjach filmowych i telewizyjnych. Latem do kin trafi „Pewnego razu w… Hollywood” z jego udziałem.

Andre Previn (89), amerykański kompozytor i dyrygent. Czterokrotny laureat nagród Amerykańskiej Akademii Filmowej, za „Gigi” (1958), „Porgy and Bess” (1959), „Słodka Irma” (1963) i „My Fair Lady” (1964).

Bibi Andersson (83), szwedzka aktorka. Znana głównie z ról w filmach Ingmara Bergmana, u którego wystąpiła w „Siódmej pieczęci” i „Tam, gdzie rosną poziomki”. W 1958 roku otrzymała Złotą Palmę w Cannes dla najlepszej aktorki za rolę w filmie „U progu życia”.

Stanisław Jędryka (85), reżyser, scenarzysta. Twórca m.in. bardzo cenionych i lubianych filmów dla dzieci i młodzieży.

Zygmunt Machwitz (82), krytyk, pedagog, popularyzator sztuki filmowej. Działacz dyskusyjnych klubów filmowych, w latach 1979-93 sekretarz generalny Polskiej Federacji DKF.

Tadeusz Pluciński (92), aktor. Występował między innymi w filmach „Brunet wieczorową porą” i „Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz” oraz serialach „Czterdziestolatek”, „Kariera Nikodema Dyzmy”.

Tadeusz Szyma (77), krytyk filmowy, dziennikarz, autor filmów dokumentalnych, wykładowca akademicki. Wieloletni współpracownik miesięcznika „Kino”.

Andrzej Trzos-Rastawiecki (85), reżyser. Wybitny twórca filmów fabularnych i dokumentalnych.

Doris Day (97), amerykańska aktorka. Ikona klasycznego Hollywood, gwiazda kina z lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych. Wśród jej filmów były m.in.: „Calamity Jane” i „Nie jedzcie stokrotek”.

Peter Mayhew (74), angielsko-amerykański aktor. Znany z wcielenia się w postać Chewbaki, w filmach z serii „Gwiezdne wojny”.

John Singleton (51), amerykański reżyser. Zadebiutował filmem „Chłopaki z sąsiedztwa”, który przyniósł mu nominację do Oscara za reżyserię, pierwszą w historii dla twórcy Afro-Amerykańskiego.

Artur Brauner (100), niemiecki producent, polskiego pochodzenia. Wśród jego dokonań są m.in.: „Ogród Finzi-Continich”, „Miłość w Niemczech”, „Wedle wyroków twoich”, „Gorzkie żniwa”, „Hanussen”, „Europa, Europa”.

Billy Drago (73), amerykański aktor. Jeden z najbardziej charakterystycznych aktorów pracujących w przemyśle filmowym. Klasyczny odtwórca ról czarnych charakterów.

Bogusław Schaeffer (90), kompozytor, pisarz. Napisał 17 książek, stworzył ponad 600 prac graficznych i ponad 500 kompozycji muzycznych oraz 44 dramaty.

Adam Słodowy (95), autor programów tv, scenarzysta. Autor i prowadzący popularny program telewizyjny dla młodzieży "Zrób to sam". Autor scenariuszy seriali animowanych „Pomysłowy Dobromir” i „Pomysłowy wnuczek”.

Wanda Warska (89), piosenkarka, wokalistka jazzowa, scenarzystka, malarka, poetka. Jedna z najbardziej cenionych polskich artystek. Jej utwory wybrzmiewały w wielu filmach i serialach.

Sid Haig (80), amerykański aktor, producent, muzyk. W latach siedemdziesiątych grał w filmach blaxploitation, w ostatnich latach związany z kinem grozy i filmami Roba Zombie.

Grzegorz Świetlikowski (80), operator filmowy i telewizyjny. Całe swe zawodowe życie związał ze Studiem Małych Form Filmowych „Se-Ma-For”.

Zdzisław Szostak (89), kompozytor. Autor muzyki m.in. do filmów „Aria dla atlety”, „Wizja lokalna 1901”, „Królowa Bona”, „Wahadełko”.

Zmarli także: Robert Evans, amerykański producent; Piotr Woźniak-Starak, producent; Dominique Blanchar (91), francuska aktorka; Włodzimierz Głodek (64), autor zdjęć; Morten Grunwald (83), duński aktor; Douglas Rain (90), kanadyjski aktor; Krzysztof Sylwanowicz (85), autor zdjęć;  Tadeusz Wencel (95), animator; Philip Bosco (88), amerykański aktor; Jerzy Fijałkowski, aktor; Stephen Hillenburg (57), amerykański reżyser, scenarzysta i animator; Ricky Jay (72), amerykański aktor; Gloria Katz (76), amerykańska producentka; Zbigniew Korpolewski (84), aktor, reżyser; Ferenc Kosa (81), węgierski reżyser; Geoff Murphy (80), nowozelandzki reżyser i scenarzysta; Sylwia Pakulska (65), scenarzystka i fotosistka filmowa; Piotr Sędzikowski (56), autor zdjęć; Maria Stokowska (73), aktorka; Jerzy Wojniak (76), twórca filmów dokumentalnych; Jo Andres (64), amerykańska reżyserka; Verna Bloom (80), amerykańska aktorka; Carol Channing (97), amerykańska aktorka; Marian Chmielewski (97), operator; Ringo Lam (63), hongkoński reżyser; Don Lusk (105), amerykański animator; Zuzanna Łapicka, dziennikarka, pisarka, tłumaczka; Donald Moffat (87), Rosenda Monteros (83), meksykańska aktorka; Janusz Nowak (77), menadżer kultury filmowej;  Børge Ring (97), duński animator; Gregg Rudloff (63), amerykański dźwiękowiec; June Whitfield (93), angielska aktorka; Julie Adams (92), amerykańska aktorka; Claude Goretta (89), szwajcarski reżyser; Tadeusz Kraśko (79), dziennikarz i reżyser; Dick Miller (90), amerykański aktor; Clive Swift (82), brytyjski aktor; Vinny Vella (72), amerykański aktor; Jed Allan (84), amerykański aktor; Barbara Bargiełowska (85), aktorka; John Carl Buechler (66), amerykański charakteryzator; Marian Cebulski (95), aktor; Marlen Chucyjew (93), rosyjski reżyser; Larry Cohen (77), amerykański reżyser i scenarzysta; William J. Creber (87), amerykański scenograf; Katherine Helmond (89), amerykańska aktorka; Sidney Sheinberg (84), amerykański producent; Florian Staniewski (74), aktor; Jan-Michael Vincent (74), amerykański aktor; Seymour Cassel (84), amerykański aktor; Loretta Cichowicz (56), aktorka; Georgia Engel (70), amerykańska aktorka; Steve Golin  (64), amerykański producent; Aleksander Gonczarow (89), reżyser; Andrzej Górz (65), kierownik produkcji; Barry Malkin (80), montażysta amerykański; David V. Picker  (87), amerykański producent; Nadja Regin (87), serbska aktorka; Maria Wachowiak (80), aktorka; Barbara Baryżewska (80), aktorka; Tim Conway (85), amerykański aktor; Jan Jurczak (92), kierownik produkcji; Machiko Kyō (95), japońska aktorka; Peggy Lipton (72), amerykańska aktorka; Jerzy Moes (84), aktor; Alvin Sargent (92), amerykański scenarzysta; Rosław Szaybo (86), grafik, plakacista, scenograf; Chris Reccardi (54), amerykański animator; Rafał Urbacki (35), choreograf; Alistair Browning  (65), nowozelandzki aktor; Carmine Caridi (85), amerykański aktor; Andrzej Godlewski (49), dziennikarz, redaktor, publicysta; Anna Kryszkowska (72), pion produkcyjny polskich filmów; Sylvia Miles (94), amerykańska aktorka; Jerzy Popielarczyk (80), aktor; Tadeusz Szybowski (86), aktor; Paul Benjamin (81), amerykański aktor; Cameron Boyce (20), amerykański aktor; Richard Carter (65), australijski aktor; Valentina Cortese (96), włoska aktorka; Eduardo Fajardo (94), hiszpański aktor; Ennio Guarnieri (88), włoski autor zdjęć filmowych; Freddie Jones (91), angielski aktor; Zbigniew Kamiański (91), kierownik produkcji; Pierre Lhomme (89), francuski autor zdjęć filmowych; Édith Scob (81), francuska aktorka; Rip Torn (88), amerykański aktor; Max Wright (75), amerykański aktor; Anna Bojarska (73), pisarka, scenarzystka; Andrzej Buszewicz (84), aktor; Maciej Chojnacki (42), scenograf; Bożena Krzyżanowska (62), aktorka; Ludmiła Łączyńska (96), aktorka; Ewa Nawrocka (88), aktorka; Czesław Stopka (83), aktor; Piero Tosi (92), włoski kostiumograf; Richard Williams (86), amerykański animator; Ewa Andrzejewska (62), reżyserka; Ryszard Gajewski (75), operator; Valerie Harper (80), amerykańska aktorka; Krzysztof Kalczyński (82), aktor;  Krystyna Kowalska (81), montażystka; Carol Lynley (77), amerykańska aktorka; Antoni Szram (78), animator kultury; John W. Corso (89), amerykański scenograf; Wayne Fitzgerald (89), autor napisów do filmów; Bill Macy (97), amerykański aktor; Henryk Parnowski (72), kierownik produkcji; Eric Pleskow (95), austriacki producent; Magdalena Scholl (49), aktorka; Rip Taylor (84), amerykański aktor; Ryszard Zaorski (91), aktor. [opr. na podstawie materiałów dla miesięcznika „Kino”]