Koronawirus kontra festiwale filmowe w Polsce

Festiwal w Cannes przeniesiony został z maja na przełom czerwca i lipca, nie jest pewny los festiwalu w Wenecji, wiele filmowych wydarzeń w Europie zostało odwołanych i czeka na rozwój wydarzeń związanych z epidemią. Polscy organizatorzy festiwali czy przeglądów filmowych mają podobne problemy. I z każdym dniem stają przed poważnymi dylematami. Co robić?

Widzowie lubią festiwale filmowe. Corocznie tłumy wielbicieli różnego rodzaju kina odwiedzają takie wydarzenia, oglądają filmy, spotykają przyjaciół i znajomych, rozmawiają o wspólnych doświadczeniach. Bardzo często festiwale są miejscami polskich premier najważniejszych filmów sezonu, które do kin trafiają wiele miesięcy po takim pokazie lub nie trafiają do kin w ogóle. Życie festiwalowe ma swój niepowtarzalny charakter. Te wielkie międzynarodowe wydarzenia mierzą się ze swoimi problemami. Cannes po wielu dniach niepewności przesunęło datę festiwalu na przełom czerwca i lipca. Nieoficjalnie mówi się, że w ogóle może się nie odbyć festiwal w Wenecji, bo Włochy to dziś kraj najdotkliwiej doświadczany przez chorobę. A jak to wygląda w naszym kraju?

Festiwalowy rok filmowy w Polsce

Lada dzień ruszyć miał na dobre w naszym kraju festiwalowy rok filmowy, ale epidemia koronawirusa pokrzyżowała te plany. Mapa festiwalowa w Polsce uległa już licznym zmianom i wiele wskazuje na to, że to nie koniec znaczących decyzji w tej kwestii. Niektórzy organizatorzy festiwali reagują szybciej, inni wstrzymują się z decyzjami. W ostatnich dniach doszło do znaczących przesunięć terminów festiwali i przeglądów filmowych w naszym kraju, kilka z nich odwołano.

Na pierwszy ogień poszły festiwale, przeglądy i wydarzenia zaplanowane na marzec. Decyzje takie wymusiły okoliczności związane z epidemią i odgórne decyzje rządu w sprawie ograniczenia organizowania imprez masowych, a nieco później także mniejszych spotkań. Miesiące przygotowań, znaczące koszty, umówieni goście. Spotkania z nimi, seanse filmowe, prezentacje i wydarzenia towarzyszące trzeba było przenieść lub odwołać. Straty związane z organizacją takich przedsięwzięć są różne, ale zawsze bolą, bowiem są wynikiem wielu miesięcy prac, zaangażowania, poniesionych nakładów na chociażby pozyskanie repertuaru, reklamę, druki… I zawsze stoi za tym człowiek. Niektóre z festiwali poradzą sobie z takimi problemami lepiej, te nieco mniejsze zapewne znacząco odczują zmiany. Wiele zależy od kształtu organizacyjnego festiwalu, jego „finansowej poduszki” i nadziei związanych z nadchodzącą edycją. Organizator każdego z takich wydarzeń nieco inaczej mierzy się z problemami w czasach zarazy.

Jedna obawa wydaje się łączyć wszystkie wydarzenia oraz całą branżę kinową. Czy po wyczekiwanym zakończeniu epidemii i przymusowym domowym odosobnieniu widzowie ponownie przybędą na festiwale i czy zechcą wspólnie przeżywać filmowe emocje? Odpowiedzi na to pytanie nikt nie zna, a liczne spekulacje tracą sens z każdym dniem trwającej epidemii, rozwojem sytuacji w kraju i na świecie. I choć w dalekich Chinach jakoby sytuacja się poprawia, nie można jeszcze pisać o zbliżającym się końcu pandemii. A co za tym idzie trudno przewidzieć, jak wyglądał będzie filmowy rok kinowy i festiwalowy.

Specjaliści twierdzą, że sytuacja zacznie się poprawiać w kwietniu lub maju. Jeśli rzeczywiście tak będzie to istnieje szansa, że sporo festiwali filmowych, przeglądów i wydarzeń dojdzie do skutku.

Wydarzenia już przesunięte i odwołane

Pisałem, że najszybciej o zmianach poinformowali organizatorzy wydarzeń mających miejsce w marcu i kwietniu, ale to organizatorzy majowego 17. Millennium Docs Against Gravity Film Festival wykonali zdecydowany ruch wyprzedzający i już 13 marca podali nową dokładną datę swojego tegorocznego wydarzenia. Osoby, które znają ten festiwal wiedzą, jak ważną częścią programu są tutaj filmy poruszające problemy, z którymi właśnie się borykamy. Od lat w filmach tam prezentowanych (polecam „Zjadanie zwierząt”) mówiono o nieuchronnie czekającej nas katastrofie (także epidemii). Organizatorzy Docs Against Gravity byli więc przygotowani na taką ewentualność i już dwa dni po ogłoszeniu decyzji rządu o walce z koronawirusem przenieśli swój festiwal na 4-13 września.

Decyzja rządu ogłoszona została 11 marca, a kilka dni później startować miały kolejne wydarzenia filmowe. Te postawione zostały w najtrudniejszej sytuacji. Organizatorzy poznańskiego 12. Short Waves Festival niezwłocznie podjęli więc decyzję o przeniesieniu wydarzenia na drugą połowę sierpnia. 20 marca rozpocząć miał się we Wrocławiu 41. Przegląd Piosenki Aktorskiej, ale organizatorzy zadecydowali o jego odwołaniu. Pozostał internet, gdzie od 20 marca emitowane są kolejne odcinki telewizji festiwalowej, próbującej choć w niewielkim stopniu złagodzić ból po odwołanym wydarzeniu.

Nie trzeba było długo czekać na decyzje dotyczące wydarzeń festiwalowych, które miały się rozegrać chwilę później. Na wiosnę 2021 roku przeniesiono XVI Ogólnopolski i XII Międzynarodowy Festiwal Filmów Ekologicznych im. Macieja Łukowskiego EKOFILM w Nowogardzie. 2 kwietnia w Warszawie startować miało 17. Święto Niemego Kina, wszystko było już zamknięte na ostatni guzik, a bilety były w sprzedaży. Wydarzenie odwołano, nowy termin zostanie podany wkrótce, trwa proces zwracania biletów. Nie są jeszcze znane nowe terminy odwołanych: 17. Węgiel Film Festival w Katowicach, odbywającego się w Warszawie 16. Festiwalu Filmów Szkoły Filmowej w Łodzi "Łodzią po Wiśle", 26. Festiwalu Filmowego Wiosna Filmów. Przybliżony termin gdyńskich III Dni Krytyki Filmowej to październik 2020, w stanie zawieszenia jest 10. Międzynarodowy Festiwal Filmów Animowanych "Animocje" z Bydgoszczy.

Organizatorzy planowanego na kwiecień i maj 11. LGBT Film Festival już wiedzą, że w Warszawie wydarzenie to odbędzie się w dniach 18-25 września, ale pracują jeszcze nad programem w innych miastach. Podobny charakter ma także 20. Tydzień Kina Hiszpańskiego, którego program był już praktycznie zbudowany, ale marcowo-kwietniowe pokazy zostały przeniesione na bliżej nieokreślony termin. Te dwa wydarzenia ilustrują bardzo poważny problem na styku festiwali i kin. Te nieco mniejsze i ambitne cykliczne wydarzenia bardzo mocno związane są z działaniem kin studyjnych, a te niestety dziś są w bardzo trudnej sytuacji. Wielu takim miejscom grozi bankructwo, a chwilę po ich otwarciu prywatni właściciele lub kierownicy nadzorujący ich działanie będą chcieli zapewne odzyskać finansową płynność i nadrobić straty za pomocą filmowych propozycji skierowanych do szerokiego widza. To stawia organizatorów bardziej ambitnych wydarzeń/festiwali/przeglądów w trudnej sytuacji. Czy małe studyjne i lokalne kina stracą swój charakter, co stanie się z wartościowymi propozycjami filmowymi, także prezentowanymi podczas różnego rodzaju przeglądów?

Co dalej?

Z kalendarza festiwalowego znikają kolejne wydarzenia. Wiadomo już, że nie odbędzie się w Krakowie w zaplanowanym terminie 13. Międzynarodowy Festiwal Kina Niezależnego Off Camera, ale jego organizatorzy nie podają jeszcze nowej daty. Odważniej postąpili twórcy cieszyńskiego 22. Przeglądu Filmowego Kino na Granicy, którzy z atrakcyjnego weekendu pierwszo(i trzecio)majowego przenieśli wydarzenie na 21-26 sierpnia. W maju nie odbędzie się też XVIII Festiwal Fantastyki Pyrkon, a jego nowy termin to 10-12 lipca.

Jeszcze bardziej zdecydowanie postąpili organizatorzy cenionego festiwalu animacji z Poznania. 13. Międzynarodowy Festiwal Filmów Animowanych "Animator" przeniesiony został z lipca na 3-9 października.  Ich komunikat wiele mówi o sytuacji panującej w przestrzeni polskich festiwali: „W obliczu codziennej niepewności, wprowadzanych nowych zasad funkcjonowania związanych z pandemią COVID-19, dbając o nasze wspólne bezpieczeństwo, jak i mając ambicje stworzenia wartościowej programowo, tętniącej życiem i różnorodnej 13. edycji festiwalu Animator, podjęliśmy już teraz decyzję o zmianie tegorocznego terminu. Zależy nam na tym, żeby festiwal odbywał się w dobrej atmosferze, tak abyśmy wszyscy mogli skupić się na święcie animacji, nie oglądając się na zewnętrzne zagrożenia i niedogodności”.

Im późniejszy termin festiwalu, tym organizatorzy są coraz bardziej optymistycznie nastawieni i zakładają, że ich wydarzenie się odbędzie.

60. Krakowski Festiwal Filmowy: „W oparciu o aktualny stan rzeczy nie odwołujemy, ani nie przesuwamy terminu jubileuszowego 60. Krakowskiego Festiwalu Filmowego, który planowany jest w dniach od 31 maja do 7 czerwca 2020 roku w Krakowie. W przypadku podjęcia decyzji o działaniach alternatywnych, niezwłocznie powiadomimy o tym zarówno opinię publiczną, jak i wszystkich bezpośrednio zainteresowanych festiwalem, a rozważane kroki będą poczynione z najmniejszą szkodą dla uczestników festiwalu, gości, a także producentów i twórców filmów. Zdrowie i bezpieczeństwo uczestników festiwalu pozostają dla nas kwestią priorytetową”.

Prace nad większością wydarzeń mających miejsce w maju, czerwcu i późniejszych miesiącach trwają. Na razie zgodnie z planem planowane są m.in.: 39. Koszaliński Festiwal Debiutów Filmowych Młodzi i Film (15-20 czerwca, Koszalin), 20. Międzynarodowy Festiwal Filmowy Nowe Horyzonty (23 lipca – 2 sierpnia, Wrocław), 45. Festiwal Polskich Filmów Fabularnych (14-19 września, Gdynia). Wszyscy patrzą z niepokojem na rozwój wydarzeń, ale też z nadzieją na rychłe zakończenie największego w XXI wieku kryzysu w branży filmowej.

Odwołane i przesunięte w Polsce festiwale i przeglądy:

20. Tydzień Kina Hiszpańskiego (przeniesiony, data nieznana)

16. Festiwal Filmów Szkoły Filmowej w Łodzi "Łodzią po Wiśle" (przeniesiony, data nieznana)

41. Przegląd Piosenki Aktorskiej (odwołany)

XVI Ogólnopolski i XII Międzynarodowy Festiwal Filmów Ekologicznych im. Macieja Łukowskiego EKOFILM (odwołany)

17. Święto Niemego Kina (przeniesiony, data nieznana)

17. Węgiel Film Festival  (przeniesiony, data nieznana)

26. Festiwal Filmowy Wiosna Filmów (przeniesiony, data nieznana)

10. Międzynarodowy Festiwal Filmów Animowanych "Animocje" (przeniesiony, data nieznana)

13. Międzynarodowy Festiwal Kina Niezależnego Off Camera  (przeniesiony, data nieznana)

Cinema Italia Oggi (nowa data: 18-22 czerwca)

22. Przegląd Filmowy Kino na Granicy (nowa data: 21-26 sierpnia)

12. Short Waves Festival (nowy termin: 18-23 sierpnia)

17. Millennium Docs Against Gravity Film Festival (nowa data: 4-13 września)

11. LGBT Film Festival (nowa data: 18-25 września)

13. Międzynarodowy Festiwal Filmów Animowanych "Animator" (nowa data: 3-9 października)

III Dni Krytyki Filmowej (nowy termin: październik)

[autor: Krzysztof Spór, 23 marca 2020, artykuł dla film.wp.pl]

Aktualizacja (26.03)

34. Tarnowska Nagroda Filmowa (przeniesiony, pierwsza połowa września)
17. Nyski Festiwal Filmowy (przeniesiony, data i formula festiwalu nieznane)

Aktualizacja (27.03)

13. Festiwal Muzyki Filmowej (nowa data: 25-30 maja 2021)

Aktualizacja (1.04)

14. Dominikański Festiwal Filmowy „Slavangard” (Wydarzenie przeniesione, data nieznana)

9. Festiwal Filmowy dla Dzieci i Młodzieży "Kino w trampkach" (Wydarzenie przeniesione, data nieznana)

60. Krakowski Festiwal Filmowy (Wydarzenie odbędzie się w zaplanowanych terminach 31 maja – 7 czerwca, ale w całości w internecie)

49. Forum Wokół Kina (Wydarzenie odwołane)

16. Spotkania z Filmem Górskim (Wydarzenie przeniesione, nowy termin 27-30 sierpnia)

Aktualizacja (3.04.)

66. Ogólnopolski Konkurs Filmów Niezależnych im. prof. Henryka Kluby OKFA (przeniesiony, nowa data: 3-6 grudnia 2020)