Najważniejsze polskie filmy po 1989 roku

Dzień świra

Na prośbę Stowarzyszenia Rozwoju Kultury Filmowej "Słowo i Film" (prowadzi m.in. kanał recenzencki Drugi Seans) wziąłem udział w głosowaniu na „10 najważniejszych filmów polskich po 1989 roku”. Inicjatywa ta ma na celu stworzenie kanonu współczesnego kina polskiego. Szczegóły znajdują się w internecie. Korzystając z okazji i skoro listę taką już stworzyłem, postanowiłem się nią podzielić z czytelnikami bloga „Spór w kinie”. Mało tego, postanowiłem ją nieco rozbudować.

Po 1989 roku w polskim kinie wydarzyło się bardzo wiele. Zdobyliśmy Oscara, Złotą Palmę, liczne festiwalowe laury, polska produkcja została usystematyzowana – choć droga do niej była długa i bolesna. Każdego roku polskie kino dostarczało ciekawych doświadczeń, z początku nieco mniej, a dziś (ale przed pandemią) jakieś 50-60 tytułów rocznie. Potęga! Śledziłem rozwój polskiego kina dokładnie, bo od mniej więcej tamtego przełomu zajmuję się kinem „na poważnie”. Prośba o stworzenie listy 10 najważniejszych tytułów z tego okresu nie była łatwa, bo co chwilę odpadały kolejne ważkie tytuły (nie zmieściło się m.in. całe kino Krzysztofa Krauzego, inne filmy Smarzowskiego, „Ida”, legion filmów krótkich i dokumentalnych oraz produkcji niezależnych). Po nieprzespanych nocach i bardzo licznych zmianach pogodziłem się z zestawieniem zaprezentowanym obok. Numer jeden to ciągle aktualna przypowieść Marka Koterskiego o nas samych (niczego się nie uczymy, ten film powinno się puszczać w szkołach i rozmawiać godzinami o Polsce!), drugi na liście to film o mojej młodości, a trzeci to pełen poetyckich metafor obraz przełomu i zmian w naszym życiu. Każdy z zaprezentowanych filmów i kilkadziesiąt tytułów spoza pierwszej 10. tworzą moje prywatne spojrzenie na polskie kino po 1989 roku. To był to bogaty i bardzo udany czas dla polskiego kina. Ta lista to tylko fragment zdecydowanie większej całości.

TOP 10 POLSKICH FILMÓW PO 1989 ROKU:

1. DZIEŃ ŚWIRA (2002), reż. Marek Koterski

2. WSZYSTKO, CO KOCHAM (2009), reż. Jacek Borcuch

3. UCIECZKA Z KINA WOLNOŚĆ (1990), reż. Wojciech Marczewski

4. USŁYSZCIE MÓJ KRZYK  (1991), reż. Maciej Drygas

5. PLAC ZABAW (2016), reż. Bartosz M. Kowalski

6. DOM ZŁY (2009), reż. Wojtek Smarzowski

7. 33 SCENY Z ŻYCIA (2008), reż. Małgorzata Szumowska

8. KATEDRA (2002), reż. Tomasz Bagiński

9. ŻE ŻYCIE MA SENS (2000), reż. Grzegorz Lipiec

10. DEMON (2015), reż. Marcin Wrona

Jak trudny był to wybór niech zaświadczy rozwinięta lista najlepszych polskich filmów. Podczas licznych „przetasowań” mojego zestawienia, pojawiały się tutaj różnorodne rodzime propozycje. Okres ostatnich 30 lat w polskim kinie to przecież kilkaset, jeśli nie kilka tysięcy filmowych propozycji (dodając do tego dokumenty i krótkie metraże). Które jeszcze z polskich filmów wywarły na mnie znaczący wpływ i które bardzo chcę wyróżnić wprowadzając je na moje zestawienie? Oto próba zmierzenia się z 30 latami polskiego kina. Uwaga istotna. W zestawieniu znajdują się tylko filmowe propozycje z lat 1989-2019. Do kolejności filmów nie przywiązywałem szczególnej uwagi, ale z grubsza ma ona sens i tak mniej więcej to widzę:

ZMRUŻ OCZY (2002), reż. Andrzej Jakimowski

RÓŻA (2011), reż. Wojtek Smarzowski

WSZYSTKIE NIEPRZESPANE NOCE (2016), reż. Michał Marczak

PLAC ZBAWICIELA (2006), reż. Joanna Kos-Krauze, Krzysztof Krauze

TAKIEGO PIĘKNEGO SYNA URODZIŁAM (1999), reż. Marcin Koszałka

NAWET NIE WIESZ, JAK BARDZO CIĘ KOCHAM (2016), reż. Paweł Łoziński

IDA (2013), reż. Paweł Pawlikowski

PARĘ OSÓB, MAŁY CZAS (2005), reż. Andrzej Barański

DŁUG (1999), reż. Krzysztof Krauze

ZJEDNOCZONE STANY MIŁOŚCI (2016), reż. Tomasz Wasilewski

WIEŻA. JASNY DZIEŃ. (2017), reż. Jagoda Szelc
ZIMNA WOJNA (2018), reż. Paweł Pawlikowski

WESELE (2004), reż. Wojtek Smarzowski

GRY ULICZNE (1996), reż. Krzysztof Krauze

MIEJSCE URODZENIA (1992), reż. Paweł Łoziński

KROLL (1991), reż. Władysław Pasikowski

WIĘZI (2016), reż. Zofia Kowalewska

CÓRKI DANCINGU (2015), reż. Agnieszka Smoczyńska

KORCZAK (1990), reż. Andrzej Wajda

PAPUSZA (2013), reż. Joanna Kos-Krauze, Krzysztof Krauze

POKŁOSIE (2012), reż. Władysław Pasikowski

JESTEŚ BOGIEM (2012), reż. Leszek Dawid

REWERS (2009), reż. Borys Lankosz

CZEŚĆ TERESKA (2001), reż. Robert Gliński

PSY (1992), reż. Władysław Pasikowski

BOGOWIE (2014), reż. Łukasz Palkowski

CHCE SIĘ ŻYĆ (2013), reż. Maciej Pieprzyca

WINO TRUSKAWKOWE (2007), reż. Dariusz Jabłoński

WOJACZEK (1999), reż. Lech Majewski

1410 (2018), reż. Damian Kocur

JAK TO SIĘ ROBI (2006), reż. Marcel Łoziński

EDI (2002), reż. Piotr Trzaskalski

GŁOŚNIEJ OD BOMB (2001), reż. Przemysław Wojcieszek

NIC ŚMIESZNEGO (1995), reż. Marek Koterski

NAJBRZYDSZY SAMOCHÓD ŚWIATA (2017), reż. Grzegorz Szczepaniak

MÓJ NIKIFOR (2004), reż. Krzysztof Krauze

OSTATNIA RODZINA (2016), reż. Jan P. Matuszyński

REZERWAT (2007), reż. Łukasz Palkowski

JESTEM MORDERCĄ (2016), reż. Maciej Pieprzyca

PRZEMIANY (2003), reż. Łukasz Barczyk

SALA SAMOBÓJCÓW (2011), reż. Jan Komasa

KOMUNIA (2016), reż. Anna Zamecka

BAR NA VIKTORII (2003), reż. Leszek Dawid

OSTATNI DZWONEK (1989), reż. Magdalena Łazarkiewicz

PRĘGI (2004), reż. Magdalena Piekorz

DALEKO OD OKNA (2000), reż. Jan Jakub Kolski

WOJNA POLSKO-RUSKA (2009), reż. Xawery Żuławski

ANGELUS (2001), reż. Lech Majewski

WOŁYŃ (2016), reż. Wojtek Smarzowski

NIENORMALNI (1990), reż. Jacek Bławut

FARBA (1996), reż. Michał Rosa

300 MIL DO NIEBA (1989), reż. Maciej Dejczer

ZAWRÓCONY (1994), reż. Kazimierz Kutz

KI (2011), reż. Leszek Dawid

DWORZEC GDAŃSKI (2007), reż. Maria Zmarz-Koczanowicz

ESSENTIAL KILLING (2010), reż. Jerzy Skolimowski

89 MM OD EUROPY (1993), reż. Marcel Łoziński

OBŁAWA (2012), reż. Marcin Krzyształowicz

HISTORIE MIŁOSNE (1997), reż. Jerzy Stuhr

FOTOAMATOR (1998), reż. Dariusz Jabłoński

MOCNA KAWA WCALE NIE JEST TAKA ZŁA (2014), reż. Aleksander Pietrzak

CHRZEST (2010), reż. Marcin Wrona

MADE IN POLAND (2010), reż. Przemysław Wojcieszek

JANCIO WODNIK (1993), reż. Jan Jakub Kolski

DUŻE ZWIERZĘ (2000), reż. Jerzy Stuhr

POLSKIE GÓWNO (2014), reż. Grzegorz Jankowski

TYDZIEŃ Z ŻYCIA MĘŻCZYZNY (1999), reż. Jerzy Stuhr

ŻELAZNY MOST (2019), reż. Monika Jordan-Młodzianowska

CICHA NOC (2017), reż. Piotr Domalewski

STATYŚCI (2006), reż. Michał Kwieciński

CIEMNEGO POKOJU NIE TRZEBA SIĘ BAĆ (2009), reż. Jakub Czekaj

SUPERNOVA (2019), reż. Bartosz Kruhlik

W CIEMNOŚCI (2011), reż. Agnieszka Holland

MAŁA MOSKWA (2008), reż. Waldemar Krzystek

DZIEWCZYNA Z SZAFY (2012), reż. Bodo Kox

ALEJA GÓWNIARZY (2007), reż. Piotr Szczepański

OPOWIEŚCI Z CHŁODNI (2011), reż. Grzegorz Jaroszuk

OPERA O POLSCE (2017), reż. Piotr Stasik

KATYŃ (2007), reż. Andrzej Wajda

MOJE CÓRKI KROWY (2015), reż. Kinga Dębska

MOJA KREW (2009), reż. Marcin Wrona

MIŁOŚĆ I PUSTE SŁOWA (2018), reż. Małgorzata Imielska

JEZIORAK (2014), reż. Michał Otłowski

POWIDOKI (2016), reż. Andrzej Wajda

PROSTA HISTORIA O MIŁOŚCI (2010), reż. Arkadiusz Jakubik

SKAZANY NA BLUESA (2005), reż. Jan Kidawa-Błoński

CHAOS (2005), reż. Xawery Żuławski

BOŻE CIAŁO (2019), reż. Jan Komasa

NOC WALPURGI (2015), reż. Marcin Bortkiewicz

SERCE MIŁOŚCI (2017), reż. Łukasz Ronduda

JACK STRONG (2014), reż. Władysław Pasikowski

EDERLY (2015), reż. Piotr Dumała

MŁYN I KRZYŻ (2010), reż. Lech Majewski

ONO (2004), reż. Małgorzata Szumowska

CZTERY NOCE Z ANNĄ (2008), reż. Jerzy Skolimowski

PAN T. (2019), reż. Marcin Krzyształowicz

ODWYK (2011), reż. Krzysztof Jankowski

PAPARAZZI (2011), reż. Piotr Bernaś

GALERIANKI (2009), reż. Katarzyna Rosłaniec

WYMYK (2011), reż. Greg Zgliński

MIASTO 44 (2014), reż. Jan Komasa

PITBULL (2005), reż. Patryk Vega

CZERWONY PAJĄK (2015), reż. Marcin Koszałka

SUPERMARKET (2012), reż. Maciej Żak

HARDKOR DISKO (2014), reż. Krzysztof Skonieczny

JESZCZE DZIEŃ ŻYCIA (2018), reż. Damian Nenow, Raul de la Fuente

POMIĘDZY SŁOWAMI (2017), reż. Urszula Antoniak

ARIA DIVA (2007), reż. Agnieszka Smoczyńska

MOTÓR (2005), reż. Wiesław Paluch

ZABIJ ICH WSZYSTKICH (1999), reż. Przemysław Wojcieszek

PÓŁ SERIO (2000), reż. Tomasz Konecki

WEISER (2000), reż. Wojciech Marczewski

PUŁKOWNIK KWIATKOWSKI (1995), reż. Kazimierz Kutz

BAŚŃ O LUDZIACH STĄD (2003), reż. Władysław Sikora

CHŁOPIEC NA GALOPUJĄCYM KONIU (2006), reż. Adam Guziński

SZTOS (1997), reż. Olaf Lubaszenko

JASMINUM (2006), reż. Jan Jakub Kolski

PORA UMIERAĆ (2007), reż. Dorota Kędzierzawska

MĘSKA SPRAWA (2001), reż. Sławomir Fabicki

TRZECH KUMPLI (2008), reż. Ewa Stankiewicz, Anna Ferens

SZTUKA SPADANIA (2004), reż. Tomasz Bagiński

OVER THE LIMIT (2017), reż. Marta Prus

FUGA (2018), reż. Agnieszka Smoczyńska

KILER (1997), reż. Juliusz Machulski

KRONIKI DOMOWE (1997), reż. Leszek Wosiewicz

U PANA BOGA ZA PIECEM (1998), reż. Jacek Bromski

KRÓLIK PO BERLIŃSKI (2009), reż. Bartosz Konopka

KOCHAJ I RÓB CO CHCESZ (1997), reż. Robert Gliński

SYMETRIA (2003), reż. Konrad Niewolski

PARADOX LAKE (2001), reż. Przemysław Reut

CZŁOWIEK MAGNES (2001), reż. Marcin Wrona

TESTOSTERON (2007), reż. Tomasz Konecki, Andrzej Saramonowicz

KOMORNIK (2005), reż. Feliks Falk

PORTRET PODWÓJNY (2000), reż. Mariusz Front

WSZYSTKO, CO NAJWAŻNIEJSZE (1992), reż. Robert Gliński

ROZMOWY KONTROLOWANE (1991), reż. Sylwester Chęciński

Aktualizacja 28.06
Do listy dodałem "Zimną wojnę", bo gdzieś mi umknęła w procesie... Dziękuje za wypatrzenie tego braku.