Oscary zmieniają zasady. Bez paniki!

Amerykańska Akademia Sztuki i Wiedzy Filmowej zapowiedziała wprowadzenie „standardów różnorodności”. Z jednej strony wydaje się, że ogranicza to wolność twórczą i zapowiada produkcję filmów zgodnie z pewnym algorytmem. Z drugiej dopuszcza do udziału w produkcji osoby, do tej pory spychane na margines i wykluczane ze środowiska. Wprowadzone zmiany wcale nie muszą wpłynąć na Oscary, ale mogą otworzyć się na kobiety, mniejszości etniczne, seksualne i niepełnosprawnych. Nie widzę w tym nic złego. Trzeba tylko mądrze podejść do tych zasad i nie wpadać w panikę.

Nagłówki w mediach sugerują, że Akademia skupi się teraz na nagradzaniu filmów o LGBT+, mniejszościach i niepełnosprawnych. A przecież faktem jest, że w ostatnich latach i bez nowych wytycznych sprzyjała takim filmom. Obawy, że Oscary pójdą w takim i tylko takim kierunku to daleko idąca nadinterpretacja nowych zasad Akademii. Hollywood przesiąknięte jest poprawnością polityczną od lat i już dziś spełnia większość tych warunków. Jednak teraz zostały one doprecyzowane i spisane.

Są też pewnego rodzaju zagrożenia. Nowe zasady wiążą się ze słusznym przecież dopuszczeniem do Oscarów filmów z większą liczbą kobiet, osób o różnej orientacji seksualnej, reprezentujących mniejszości etniczne. Nie ma wątpliwości, że trzeba rozszerzyć dostępność do branży filmowej w Hollywood grupom do tej pory pomijanym, ale mój niepokój bierze się stąd, że odbywać ma się to za pomocą odgórnie wprowadzonych zasad. Może w dzisiejszych czasach takie zapisy są potrzebne? Świat się radykalizuje, konserwatyści zaczynają dominować. Akademia wykonała więc ruch wyprzedzający, choć od lat przecież jest nastawiona bardzo liberalnie.

Krytycy nowego planu Akademii twierdzą, że o zdobyciu Oscara decydować będą teraz czynniki opracowane przez prawników i specjalistów od równouprawnienia, a jakość samego filmu może mieć drugorzędne znaczenie. Takie zasady przywodzą na myśl „algorytmy”, którymi posługują się chociażby szefowie Netfliksa, którzy zlecają kolejne produkcje. I tutaj wcale też nie musi tak być. Kino, a w szczególności Hollywood, od kilku już lat sprzyja mniejszościom, kobietom i osobom wykluczonym. Dobre kino obroni się samo. Szybki rzut oka na tegoroczne nominacje w kategorii Najlepszy Film dowodzi, że wszystkie one spełniają Standardy wprowadzone przez Akademię lub są ich blisko (nie wszystkie dane są powszechnie znane).

No i warto szczegółowo przyjrzeć się „Standardom”, zaproponowanym przez Akademię. Zgodnie z założeniem od 2024 roku, aby ubiegać się o Oscara w kategorii Najlepszy Film (i TYLKO w tej kategorii) będzie trzeba spełnić dwa z czterech wymogów Akademii. Już pobieżny wgląd w te „Standardy” pozwala stwierdzić, że bardzo łatwo będzie je spełnić, a większość produkcji już dziś pracuje zgodnie z tymi zasadami. Pojawiające się obawy o zagrożenie „wolności twórczej” są więc przesadzone, ale przede wszystkim boli komentatorów potrzeba spisywania takich zasad.

Kilka podstawowych zasad:

Nowe standardy w Akademii będą wprowadzane stopniowo w latach 2022-2023, a całkowicie wejdą w życie w 2024 roku, podczas 96. edycji Oscarów. Według Akademii nowe wymogi dotyczą jedynie kategorii Najlepszy Film. Wprowadzone standardy mają zachęcić studia i producentów do sprawiedliwego reprezentowania na ekranie i poza nim osób z pomijanych grup społecznych i aby produkcje lepiej odzwierciedlały różnorodność widzów oglądających filmy. Amerykańska Akademia opracowała swoje zasady bazując na regulaminie Brytyjskiego Instytutu Filmowego, który takie standardy wprowadził już w 2016 roku. Do tej pory niewiele osób w ogóle zauważyło, że BAFTA wręczane są na ich podstawie. Amerykańska Akademia konsultowała swoje nowe zasady także z Gildią Producentów Amerykańskich. „Wierzymy, że te standardy będą katalizatorem długotrwałych, istotnych zmian w naszej branży” – napisała Dawn Hudson, dyrektor generalna Akademii.

By mieć szansę na nominację do Oscara w kategorii Najlepszy Film, obraz będzie musiał spełnić dwa z czterech poniższych standardów:

STANDARD A:  ON-SCREEN REPRESENTATION, THEMES AND NARRATIVES (reprezentacja na ekranie, temat i narracja)

Aby osiągnąć Standard A, film musi spełnić jedno z kryteriów:

A1. Główni lub ważni aktorzy drugoplanowi (w tekście używam męskiego odpowiednika :)

Co najmniej jeden z głównych aktorów lub znaczących aktorów drugoplanowych pochodzi z niedostatecznie reprezentowanej grupy rasowej lub etnicznej.

• Azjaci

• Latynosi / Hiszpańskojęzyczni

• Czarni / Afroamerykanie

• Rdzenni / rdzenni Amerykanie / rdzenni mieszkańcy Alaski

• Bliskiego Wschodu / Afryki Północnej

• Rdzenni mieszkańcy Hawajów lub innych wysp Pacyfiku

• Inna niedostatecznie reprezentowana rasa lub grupa etniczna

A2. Ogólna obsada

Co najmniej 30% wszystkich aktorów w rolach drugorzędnych i mniejszych reprezentują co najmniej dwie z następujących niedostatecznie reprezentowanych grup:

• Kobiety

• Grupa rasowa lub etniczna

• LGBTQ +

• Osoby z upośledzeniem umysłowym lub fizycznym lub osoby niesłyszące lub niedosłyszące

A3. Główny wątek/temat filmu

Główny wątek, temat lub narracja filmu koncentruje się na niedostatecznie reprezentowanej grupie (grupach).

• Kobiety

• Rasa lub grupa etniczna

• LGBTQ +

• Osoby z upośledzeniem umysłowym lub fizycznym lub osoby niesłyszące lub niedosłyszące

STANDARD B: CREATIVE LEADERSHIP AND PROJECT TEAM (zespół kreatywny i projektowy)

Aby osiągnąć Standard B, film musi spełniać JEDNO z poniższych kryteriów:

B1. Kierownictwo zespołu kreatywnego i szefowie działów

Co najmniej dwa z następujących kreatywnych stanowisk kierowniczych i szefów działów - reżyser obsady, autor zdjęć filmowych, kompozytor, projektant kostiumów, reżyser, montażysta, fryzjer, charakteryzator, producent, scenograf, dekorator, dźwiękowiec, kierownik efektów wizualnych, scenarzyści - pochodzą z następujących niedostatecznie reprezentowanych grup:

• Kobiety

• Rasa lub grupa etniczna

• LGBTQ +

• Osoby z upośledzeniem umysłowym lub fizycznym lub osoby niesłyszące lub niedosłyszące

Co najmniej jedno z tych stanowisk musi należeć do następującej niedostatecznie reprezentowanej grupy rasowej lub etnicznej:

• Azjaci

• Latynosi / Hiszpańskojęzyczni

• Czarni / Afroamerykanie

• Rdzenni / rdzenni Amerykanie / rdzenni mieszkańcy Alaski

• Bliskiego Wschodu / Afryki Północnej

• Rdzenni mieszkańcy Hawajów lub innych wysp Pacyfiku

• Inna niedostatecznie reprezentowana rasa lub grupa etniczna

B2. Inne kluczowe role

Co najmniej sześciu innych członków zespołu i reprezentujących stanowiska techniczne (z wyłączeniem asystentów produkcji) pochodzi z niedostatecznie reprezentowanej grupy rasowej lub etnicznej. Stanowiska te obejmują między innymi First AD, Gaffer, Script Supervisor itp.

B3. Ogólne składy ekip

Co najmniej 30% ekipy filmowej pochodzi z następujących niedostatecznie reprezentowanych grup:

• Kobiety

• Rasa lub grupa etniczna

• LGBTQ +

• Osoby z upośledzeniem umysłowym lub fizycznym lub osoby niesłyszące lub niedosłyszące

STANDARD C:  INDUSTRY ACCESS AND OPPORTUNITIES (dostęp do przemysłu i możliwości rozwoju zawodowego)

Aby osiągnąć Standard C, film musi spełniać oba poniższe kryteria:

C1. Płatne praktyki i staże

Firma dystrybuująca lub finansująca film opłacała praktyki lub staże z następujących niedostatecznie reprezentowanych grup i spełnia poniższe kryteria:

• Kobiety

• Rasa lub grupa etniczna

• LGBTQ +

• Osoby z upośledzeniem umysłowym lub fizycznym lub osoby niesłyszące lub niedosłyszące

Główne studia / dystrybutorzy są zobowiązani do posiadania merytorycznych, bieżących płatnych praktyk / staży, w tym niedostatecznie reprezentowanych grup (muszą również obejmować grupy rasowe lub etniczne) w większości z następujących działów: produkcja / rozwój, produkcja fizyczna, postprodukcja, muzyka, efekty wizualne, sprawy biznesowe, dystrybucja, marketing i reklama.

Mniejsze lub niezależne studia / dystrybutorzy muszą mieć co najmniej dwóch praktykantów / stażystów z powyższych niedostatecznie reprezentowanych grup (co najmniej jeden z niedostatecznie reprezentowanej grupy rasowej lub etnicznej) w co najmniej jednym z następujących działów: produkcja / rozwój, produkcja fizyczna, postprodukcja, muzyka, efekty wizualne, sprawy biznesowe, dystrybucja, marketing i reklama.

C2. Możliwości szkoleniowe i rozwój umiejętności (ekipa)

Firma zajmująca się produkcją, dystrybucją i / lub finansowaniem filmu oferuje szkolenia i / lub możliwości pracy w celu rozwijania umiejętności osobom z następujących niedostatecznie reprezentowanych grup:

• Kobiety

• Rasa lub grupa etniczna

• LGBTQ +

• Osoby z upośledzeniem umysłowym lub fizycznym lub osoby niesłyszące lub niedosłyszące

STANDARD D: AUDIENCE DEVELOPMENT (rozwój widowni)

Aby osiągnąć Standard D, film musi spełniać poniższe kryterium:

D1. Reprezentacja w marketingu, reklamie i dystrybucji

Studio i / lub wytwórnia filmowa posiada wielu kierowników wyższego szczebla spośród następujących niedostatecznie reprezentowanych grup (muszą obejmować osoby z niedostatecznie reprezentowanych grup rasowych lub etnicznych) w ich zespołach marketingu, reklamy i / lub dystrybucji.

• Kobiety

• Rasa lub grupa etniczna

• LGBTQ +

• Osoby z upośledzeniem umysłowym lub fizycznym lub osoby niesłyszące lub niedosłyszące

• Azjaci

• Latynosi / Hiszpańskojęzyczni

• Czarni / Afroamerykanie

• Rdzenni / rdzenni Amerykanie / rdzenni mieszkańcy Alaski

• Bliskiego Wschodu / Afryki Północnej

• Rdzenni mieszkańcy Hawajów lub innych wysp Pacyfiku

• Inna niedostatecznie reprezentowana rasa lub grupa etniczna

Wszystkie inne kategorie będą kwalifikowały filmy i twórców zgodnie z obecnymi wymogami regulaminu Amerykańskiej Akademii Filmowej. Filmy z innych kategorii fabularnych (film animowany, międzynarodowy, dokumentalny) zgłoszone do kategorii Najlepszy Film będą rozpatrywane osobno i zgodnie z dotychczasowym regulaminem.

Oryginalny komunikat Akademii znajduje się TUTAJ.