Retrospektywa Billa Morrisona na MDAG

To będzie wydarzenie! W tym roku widzowie Millennium Docs Against Gravity będą mogli bliżej poznać twórczość reżysera-archeologa czasu, którego fetyszem jest taśma filmowa - Billa Morrisona. Jego "Decesia", zdaniem nagrodzonego Oscarem Errola Morrisa, jest najprawdopodobniej "najwspanialszym filmem, jaki kiedykolwiek powstał". Program retrospektywy mistrza kina eksperymentalnego będzie zawierał w sumie ponad 17 tytułów.

Dodatkowo podczas 19. edycji Millennium Docs Against Gravity Bill Frisell Trio stworzy wyjątkową oprawę muzyczną pod przesycony halucynacjami i sennymi wizjami głównego bohatera film "The Mesmerists" Morrisona. To filmowo-muzyczne wydarzenie odbędzie się w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie już w sobotę 14 maja o godzinie 20:00.

Tytuł eksperymentalnej "Decasii" (2002) stanowi neologizm wynikający z połączenia słów "decay" (rozkład) i "fantasia" (fantazja). Morrison w dziele, które w 2013 roku zostało włączone do Rejestru Filmowego Biblioteki Kongresu jako dziedzictwo kulturowe Stanów Zjednoczonych, stając się pierwszym filmem w XXI wieku dodanym do tej listy, wykorzystał nadszarpnięte zębem czasu archiwalne filmy, które w części uległy rozpadowi. Dzięki współpracy z kompozytorem Michaelem Gordonem, film stanowi przykład zafascynowania reżysera pięknem materialności taśmy filmowej, której niszczenie jest zarazem namysłem nad bardziej uniwersalnym, szerokim zagadnieniem mierzenia się człowieka ze śmiercią. "Decasia" jest także peanem na cześć restauracji i konserwacji taśmy filmowej, bez których utracilibyśmy na zawsze dziedzictwo wczesnych lat historii kina. Projekcja filmu będzie połączona z pokazem obrazów "Światło wzywa" ("Light Is Calling", 2004) i "Kto w wodzie" (“Who By Water", 2008), których wymowę współtworzy także muzyka stworzona przez Michaela Gordona.

Reżyser-archeolog czasu

"Bill Morisson jest reżyserem-archeologiem czasu. Jego fetyszem jest taśma filmowa, która w jego filmach występuje w roli kolektywnej pamięci. Co się z nią dzieje na przestrzeni czasu? Powoli ale nieuchronnie zanika, tak jak stara taśma filmowa powoli się rozpada. Dzieła Morissona proponują nam nowe wymiary zdarzeń i bohaterów przeszłości, znalezienie nowego spojrzenia na historię. Odnosząc się z czułością do zanikającej (tracącej pamięć?) taśmy filmowej, w procesie twórczym wykorzystuje nowoczesną muzykę jazzową. Efektem są filmy-wehikuły czasu przypominające strukturą sny. Jestem szczęśliwy iż udało nam się zorganizować pierwszą w Polsce i Europie Środkowej szeroką prezentację jednego z najwybitniejszych na świecie twórców filmowych, tworzącego z okruchów przeszłości kształty naszego rozumienia współczesności" - mówi Artur Liebhart, dyrektor Millennium Docs Against Gravity.

W ramach retrospektywy zaprezentowany zostaną także krótkometrażowy "Film o niej" ("The Film of Her", 1996), w którym przywołane zostało odnalezienie kolekcji papierowych filmów 16 mm przez Howarda L. Wallsa w Bibliotece Kongresu w 1939 roku. Wysiłek Kempa Nivery włożony w ocalenie tych wyjątkowych zbiorów został wyróżniony Honorową Nagrodą Amerykańskiej Akademii Filmowej w 1954 roku.

Muzyczne fascynacje

Bill Morrison chętnie współpracuje z tuzami świata muzyki, co także znajdzie swoje odzwierciedlenie w programie przeglądu jego twórczości. Tworzył razem ze wspomnianym już Michaelem Gordonem, Jóhannem Jóhannssonem ("The Miners’ Hymns", 2011), Michaelem Harrisonem ("Just Ancient Loops", 2012), współpracującym z Sigur Rós Alexem Somersem ("Dawson City: Czas zatrzymany", 2012) i gitarzystą Billem Frisellem, określanym mianem najbardziej elektrycznego z jazzmanów. Frisell podczas wyjątkowego koncertu wykona muzykę na żywo do filmów "The Mesmerist", w którym Bill Morrison wykorzystał zniszczoną kopię filmu "The Bells" Jamesa Younga z 1926 roku, i dokumentalnej "Wielkiej powodzi" ("The Great Flood", USA ). Morrison łączy wrażliwość w podejściu do archiwów z dokumentacją historii zwykłych ludzi, na których wpływ ma rwący potok historii.

"Wielka powódź" przedstawia obrazy najbardziej niszczycielskiej powodzi w historii Stanów Zjednoczonych, mającej miejsce w 1927 roku nad Missisipi, z kolei "Hymny górników" (The Miners’ Hymns, USA), ukazujące ponad 100 lat historii górnictwa w północno-wschodniej Anglii, celebrują społeczne, kulturowe i polityczne aspekty wymarłego przemysłu. Widzowie festiwalu zobaczą także w części utrzymany w tej stylistyce dokumentalny "Dawson City: Czas zatrzymany" ("Dawson City: Frozen Time"), przedstawiający historię tytułowego miasta podczas gorączki złota i obejmujący fragmenty pięciuset odnalezionych tam filmów epoki kina niemego nakręconych między 1910 a 1920 rokiem.

Nowe filmy Billa Morrisona po raz pierwszy w Polsce

W programie retrospektywy Morrisona nie zabraknie jego najnowszych filmów. Wśród nich znalazły się takie tytuły, jak "Wiejski detektyw: cykl pieśni" ("The Village Detective: a song cycle", 2021), w którym punktem wyjścia do kinofilskiej opowieści było odnalezienie zatopionego filmu "Wiejski Sherlock Holmes" z 1968 roku (komedii z główną rolą Michaiła Żarowa), krótkometrażowy "Pierścionek" ("The Ring", 2021) wykorzystujący uszkodzoną taśmę 35 mm z filmem "Miłość blondynki" Miloša Formana czy "Jej fioletowy pocałunek" ("Her Violet Kiss", 2021), gdzie scena z zagubionego, niemego niemieckiego filmu "Liebeshölle" (1928) stanowi punkt wyjścia do opowieści o współczesnych czasach globalnej pandemii. W jednym ze swoich najnowszych filmowych projektów, krótkometrażowych, dokumentalnych "Pochowanych wiadomościach" ("Buried News", 2021) Bill Morrison przywołuje z kolei obrazy zamieszek na tle rasowym z East St. Louis w Illinois z 1917 roku i Omahy w Nebrasce z 1919 roku, budując analogię między tamtymi wydarzeniami a najnowszą historią Stanów Zjednoczonych.

Twórczość filmowa Billa Morrisona była pokazywana i zyskała uznanie na całym świcie - m.in. na Festiwalu Filmowym Sundance czy w Tate Modern. Jeszcze w 2014 roku, w połowie kariery reżysera, nowojorskie Museum of Modern Art zorganizowało retrospektywę jego prac. Filmy artysty znajdują się w kolekcjach the Walker Art Center, mieszczącym się w Minneapolis, i amsterdamskim EYE Film Institute. MoMA w stałej kolekcji posiada osiem prac mistrza.

Bill Morrison będzie gościem festiwalu, spotka się z widownią oraz będzie członkiem jury organizowanego w tym roku po raz pierwszy na festiwalu Konkursu Filmów Krótkometrażowych.

Festiwal Millennium Docs Against Gravity odbędzie się w dniach 12-22 maja w ośmiu miastach - Warszawie, Wrocławiu, Gdyni, Poznaniu, Katowicach, Lublinie, Bydgoszczy oraz po raz pierwszy w Łodzi! Od 24 maja do 5 czerwca odbędzie się część online na stronie mdag.pl. [informacja prasowa]

***

To może być jedno z najważniejszych wydarzeń filmowych tego roku. Filmy Billa Morrisona nie są powszechnie znane, nie jest wcale łatwo dotrzeć do nich.