Jerzy Stuhr nie żyje

Zmarł gigant polskiego aktorstwa, ceniony reżyser i wybitny pedagog, Jerzy Stuhr. Miał 77 lat. Grał u wybitnych twórców, w wielu wybitnych filmach, tworząc wybitne kreacje. Poruszał się znakomicie w dramacie, świetny był w komediach, nie stronił do telewizji i dubbingu. Po prostu mistrz. Wielki!

Nota biograficzna:

Urodzony 18 kwietnia 1947 roku w Krakowie, po ukończeniu wydziału polonistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim i Wydziału Aktorskiego Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie, rozpoczął pracę w krakowskim Teatrze STU oraz Teatrze Starym. Przez lata zaangażowany w działania teatralne, zadebiutował na dużym ekranie w 1972 roku w filmie „Na wylot” Grzegorza Królikiewicza.

W 1977 roku wystąpił w jednej ze swoich najsłynniejszych ról – w „Wodzireju” Feliksa Falka. W kolejnych latach przyszły współprace z innymi wybitnymi reżyserami – Andrzejem Wajdą („Bez znieczulenia”, 1978) i Krzysztofem Kieślowskim („Amator”, 1979). Stuhr wystąpił w kilku innych filmach Kieślowskiego, m.in. w „Spokoju”, „Dekalog: Dziesięć” czy „Biały”. Zaliczany był do grona czołowych aktorów kina moralnego niepokoju.

Publiczność poznała talent komediowy aktora w filmach Juliusza Machulskiego: „Kingsajz”, „Kiler” i „Seksmisja”. Stuhr zasłynął także jako aktor dubbingowy.

Jerzy Stuhr dał się poznać widzom także jako reżyser i scenarzysta. Jego debiutem fabularnym był film „Spis cudzołożnic” na podstawie prozy Jerzego Pilcha. W czasie swojej kariery zrealizował także filmy na bazie własnych scenariuszy: nagrodzone w Wenecji „Historie miłosne”, czy nominowany do Złotego Lwa Biennale Di Veenezia „Tydzień z życia mężczyzny”. Stuhr stoi też za sukcesem filmów „Pogoda na jutro”, „Korowód”, czy „Duże zwierzę” nagrodzonym w 2000 roku w Karlowych Warach. Reżyserską filmografię Jerzego Stuhra zamyka obraz „Obywatel” z 2014 roku, w którym zagrał u boku swojego syna, Macieja.

Jerzy Stuhr jest też autorem ośmiu książek, w tym „Stuhrowie. Historie rodzinne” czy „Sercowa choroba, czyli moje życie w sztuce”, w którym opowiada o swoim życiu rodzinnym i podejściu do sztuki. Jerzy Stuhr nie przestał też grywać w teatrze. W ostatnim czasie widzowie mogli oglądać go w roli Konstantina Stanisławskiego w sztuce „Geniusz” w warszawskim Teatrze Polonia, którą również wyreżyserował. [pisf.pl]

***

Krzysztof Kieślowski był jedną z najważniejszych postaci w zawodowym życiu Stuhra. Aktor zagrał w kilku jego filmach, m.in. "Spokoju" (1976), "Amatorze" (1979), "Przypadku" (1981), "Dekalogu X" (1988) i "Białym"   (1993). Kieślowski bardzo cenił Stuhra. Określał go jako "wyjątkowy   w Polsce przypadek aktora, który sprawdza się we wszystkich gałęziach   sztuki, które uprawia - i w filmie, i w telewizji, i w teatrze".

Jerzy Stuhr urodził   się 18 kwietnia 1947 roku w Krakowie. Przodkowie aktora - Anna z domu   Thill i Leopold Stuhr przyjechali do Krakowa z powiatu Mistelbach   w Dolnej Austrii w 1879. Do ukończenia szkoły średniej (Liceum Ogólnokształcące  im.  Stefana Żeromskiego) mieszkał z rodzicami w Bielsku-Białej.  Następnie  powrócił do Krakowa, gdzie ukończył polonistykę na  Uniwersytecie  Jagiellońskim oraz Wydział Aktorski Państwowej Wyższej  Szkoły Teatralnej  w Krakowie. 

W 1972 roku rozpoczął pracę jako aktor w Starym Teatrze   w Krakowie. Szerokiej publiczności w Polsce stał się znany w połowie lat   70. jako współprowadzący (wraz z Bogusławem Sobczukiem) programy   telewizyjne z cyklu "Spotkanie z Balladą". Po studiach został zatrudniony w Starym Teatrze im.   Modrzejewskiej w Krakowie. Już wcześniej, w 1971 r., zadebiutował jako   aktor filmowy - w "Milionie za Laurę" Hieronima Przybyła i w "Trzeciej części nocy" Andrzeja Żuławskiego.

Sympatię widzów Stuhr zyskał także dzięki talentowi komediowemu, któremu dał wyraz w filmach Juliusza Machulskiego - "Seksmisja" (1984), "Kingsajz" (1987) i "Kiler" (1997). Wśród znanych ról Stuhra są też kreacje w filmach: "Szansa" Feliksa Falka (1980), "Persona non grata" Krzysztofa Zanussiego (2005) i "Kajman" włoskiego reżysera Nanniego Morettiego (2006).

Pierwszy film, którego Stuhr był reżyserem, to "Spis cudzołożnic" ,   zrealizowany na podstawie powieści Jerzego Pilcha w 1995 roku. W dorobku reżyserskim ma także zrealizowane w oparciu o własne scenariusze filmy: "Historie miłosne" (1997), "Tydzień z życia mężczyzny" (1999), "Pogoda na jutro" (2003), "Korowód" (2007), "Obywatel" (2014) oraz film "Duże zwierzę" (2000), który wyreżyserował na podstawie scenariusza Krzysztofa Kieślowskiego. 

Jako aktor teatralny Stuhr był przez prawie 20 lat (1972 -   1991) związany ze Starym Teatrem im. Modrzejewskiej w Krakowie. Na  jego  deskach grał w spektaklach reżyserowanych m.in. przez Andrzeja  Wajdę,  Konrada Swinarskiego, Jerzego Jarockiego i Jerzego  Grzegorzewskiego.   W latach 1990-1996 i 2002-2008 był rektorem PWST w Krakowie. 

Jerzy Stuhr w ostatnich latach był już mniej aktywny   zawodowo. Nie oznacza to jednak, że całkowicie porzucił aktorstwo.  Wystąpił choćby w filmie Bartosza Blaschke "Sonata". Karierę wciął rozwijał także we Włoszech.  Jego ostatnim filmem było "Lepsze jutro" w reżyserii  świetnie sobie znanego Nanniego Morettiego. Był to dla niego powrót  przed kamerę po trzyletniej przerwie. W produkcji, która znalazła się w  konkursie głównym na festiwalu w Cannes w 2023 roku, Jerzy Stuhr wcielił  się w polskiego ambasadora w Rzymie.

Występował w filmach Krzysztofa Kieślowskiego, Tadeusza Junaka, Feliksa Falka, Sławomira Idziaka, Andrzeja Wajdy, Agnieszki Holland, Piotra Szulkina, Krzysztofa Zanussiego, Janusza Zaorskiego, Henryka Jacka Schoena, Juliusza Machulskiego, Jacka Koprowicza, Tomasza Zygadło, Radosława Piwowarskiego, Jerzego Domaradzkiego, Andrzeja Kotkowskiego, Marka Piwowskiego, Roberta Glińskiego, Włodzimierza Gawrońskiego, Michela Sordillo, Romana Kaczanowa, Macieja Ślesickiego, Przemysława Wojcieszka, Nanniego Moretti.

Laureat wielu nagród krajowych i zagranicznych. W 2008 roku otrzymał Złotą Kaczkę i tytuł „najlepszego aktora komediowego stulecia”. W 2011 roku odznaczony został Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski za „wybitne zasługi dla kultury polskiej, osiągnięcia w twórczości artystycznej oraz działalności pedagogicznej”. W roku 2018 odebrał Polską Nagrodę Filmową „Orzeł” za osiągnięcia życia, a rok później w Alei Gwiazd, na ulicy Piotrkowskiej w Łodzi, odsłonięta została jego gwiazda. Członek Europejskiej Akademii Filmowej, Polskiej Akademii Filmowej oraz Stowarzyszenia Filmowców Polskich. [interia.pl, sfp.org.pl]