„SPÓR W KINIE”: 100 NAJLEPSZYCH FILMÓW 2022

Nie było łatwo skompilować tę listę, zmieniała ona też wiele razy swój kształt w ostatnich dniach. Rok 2022 obfitował bowiem w wiele udanych filmów, a tradycyjnie już od lat na mojej liście fabuły mieszają się z dokumentami i animacjami. To była ciężka walka, ale z zestawienia, które powstało jestem bardzo zadowolony. Oto 100 najlepszych filmów 2022 roku.

Wybór pierwszego miejsca wymagał wielu rozważań. Lider pierwszego półrocza, dokument „Trzy minuty zawieszone w czasie”, chwilę po obejrzeniu na Nowych Horyzontach „W trójkącie” stracił swoją pozycję, ale pod koniec roku sytuacja ponownie się odwróciła. Imponujące swoją prostotą, ale wybitnie zrealizowane dokumentalne „Trzy minuty zawieszone w czasie”, to najważniejsze filmowe doznanie 2022 roku. Z czego to wynika? Z odpowiedzi na pytanie, który film został ze mną dłużej, do którego powracam częściej, który jest ważniejszy? Film o polskim miasteczku i społeczności żydowskiej sprzed II wojny światowej to bezcenny zapis historii, która jest mi dziś bardzo bliska. Warto ten film znaleźć i poznać, to wielka umiejętność z trzyminutowego zapisu zrobić pełnometrażowy dokument.

Drugi na liście najlepszych filmów 2022 roku „W trójkącie” to znakomite studium społecznych relacji, krytyka konsumpcjonizmu, tych bogatych i tych mniej majętnych. Genialna i zabawna analiza naszych czasów. Dostało się tutaj wszystkim, obserwacje trafiają w punkt, są boleśnie celne i ważne. Ruben Ostlund świetnie porusza się we wszystkich przestrzeniach portretowanego przez siebie świata  i daje mi/nam do myślenia. I w ten właśnie sposób oba wspomniane przedsięwzięcia wyłoniły się na czoło mojego zestawienia najlepszych filmów roku.

Kolejne pozycje też są bardzo dla mnie ważne. Trzeci najlepszy film 2022 roku to „Wieloryb”, znany w naszym kraju nielicznym szczęśliwcom, ale zapewne będzie o nim głośno, gdy w lutym trafi do kin. Brendan Fraser stworzył kreację wybitną, ale to nie tylko ta rola tak do mnie przemówiła. Darren Aronofsky dotknął bardzo delikatnych przestrzeni relacji międzyludzkich, czytam że nie jest to prawdziwe (film ma wielu krytyków), ale ja w ten obraz na ekranie uwierzyłem, bo cierpienie głównego bohatera zagrane zostało wybitnie. Bardzo to piękny i mądry film. Nic mnie w nim nie drażniło, nie szukałem w nim mielizn i sentymentalizmu. To inne kino.

Kolejny w moim zestawieniu to (anty)wojenny niemiecki „Na zachodzie bez zmian” i wielka szkoda, że to Netflix, a nie wielki kinowy ekran. O wojnie opowiada też dokumentalny montaż Siergieja Łoźnicy „Babi Jar. Konteksty”, który bezpośrednio dotyka wielkiej zbrodni, jaka miała miejsce na Ukrainie w czasach masowego mordowania Żydów. Formułę taką Łoźnica wykorzystywał i wcześniej i później, ale siła archiwalnego przekazu jest zawsze porażająca.

Doceniam francuskie „Stracone złudzenia”, to jeden z tych filmów, które bardzo mnie zaskoczyły w zeszłym roku, swoją ciągle aktualną wypowiedzią o karierze i chęci dostania się do lepszej kasty, ale ciągle całość ubrana jest w kostium Balzaka. Porywające kino, które uderza z wielką siłę we współczesnego człowieka, goniącego ślepo za sukcesem. Tuż za nim inny film o człowieku, który sukces odniósł. Imponujący „Elvis” nie jest klasyczną biografią wielkiego muzyka, bo w rękach Baza Luhrmanna, cała ta opowieść nabiera oryginalnego charakteru i ma wielką siłę kinowego przekazu.

W kinie działa na mnie też „Mała mama”, skromny i minimalistyczny film Celine Sciammy. Genialny w swojej prostocie koncept i wiele pięknych przemyśleń, na temat naszych relacji z rodzicami czy dziećmi. Lubię takie kino, które hipnotyzuje, które zabiera w podróż, które zaskakuje pomysłem i nie przesadza w wydumanej realizacji. Sciamma za pomocą niewielu środków, zrobiła wielki film. Bardzo też lubię „Living” i mam obawy, że nie będzie on dostępny w polskich kinach. Scenariusz bazuje na wczesnym filmie Kurosawy, ale nowa wersja przenosi nas do Londynu lat pięćdziesiątych XX wieku. To spotkanie z przeciętnym urzędnikiem i jego historia, bez wielkich zwrotów akcji, ale za to z pięknym przesłaniem, tajemnicą, bardzo humanistycznym podejściem do świata, film prawdziwie chwytający za serce. Bardzo potrzebujemy takich filmów, które niosą za sobą wiarę w człowieka, jego dobroć i bezinteresowność.

Moją pierwszą dziesiątkę zamyka jedyny na tej liście film z Polski, czyli „Kobieta na dachu”. Po pokazie  na festiwalu w Gdyni pisałem: „Kobieta na dachu” to film spełniony, od samego jego początku do końca dający filmową satysfakcję. Do ostatniej klatki. Ten obraz przekonał mnie w stu procentach, emocje i wewnętrzny świat bohaterki, więcej mi opowiedziały o ludziach i naszym świecie, niż inne – czasami przesadnie – wydumane historie. Tutaj wszystko jest na miejscu, a ja po seansie jestem przekonany, że zobaczyłem jakąś prawdę naszych czasów na ekranie.

Inne znaczące polskie filmy 2022 roku, które znalazły się w czołówce zestawienia to: „Silent Twins”, dokumentalne „Pisklaki”, „Chleb i sól”, „Niebezpieczni dżentelmeni” i „Anioły z Sindżaru”. Potem są jeszcze m.in. „Apokawixa”, „IO”, „Tonia” czy „Słoń”. Polskie kino ma się dobrze. Wśród 100 najlepszych filmów 2022 roku, aż 20 z nich to polskie produkcje, w tym niemal połowa to dokumenty. I co najważniejsze wszystkie te propozycje są bardzo wartościowe.

Jednak zdecydowana większość filmów na liście, to produkcje zagraniczne. Każdemu z filmów na liście poświęcić mógłbym osobny wpis, bo przecież każdy z nich zasługuje na uznanie i w jakiś znaczący sposób dał mi wielka filmową satysfakcję. Wysoko na mojej liście znajduje się, oczekiwany przez wielu „Tar”, czyli jeden z faworytów Oscarów. Zresztą tych Oscarowych propozycji jest oczywiście więcej. Na przykład „Fabelmanowie” Stevena Spielberga, którzy w ostatnich dniach spadli w moim rankingu i po drugim seansie przekonałem się, że ta opowieść już mnie tak nie porywa. Za to ciągle podziwiam Emmę Thompson w filmie „Powodzenia, Leo Grande”, duże wrażenie zrobił na mnie rozgrywający się pod ziemią film „Pod ziemią” i tak dalej... Stosunkowo łatwo jest dotrzeć do „Punktu wrzenia” (HBO Max), nakręconego jednym ujęciem filmu dziejącego się w restauracji i kuchni. Lubię wojenny, monumentalny, wielowątkowy film norweski „War Sailor”. Porusza mnie belgijskie „Blisko”.

To był świetny filmowy rok i bardzo różnorodny. Będąc wielkim fanem klasycznego „Skrzypka na dachu”, dokument o jego realizacji stał się automatycznie propozycją dla mnie ważną. Cierpiącą dziś bardzo Ukrainę reprezentuje kilka filmów, ale najwyżej na liście jest „Pamfir” (w polskiej koprodukcji), a potem jeszcze „Odbicie” i „Klondike”. Znakomite przedwojenne produkcje naszych wschodnich sąsiadów, walczących dziś z rosyjskim najeźdźcą. Jest w zestawieniu Złoty Lew z Wenecji z 2021 roku, czyli „Zdarzyło się”, poparty dziś literacką Nagrodą Nobla. Bardzo dobry film zaproponował Asghar Farhadi, choć wokół „Bohatera” zapanowała niezdrowa atmosfera. Jeden z najlepszych dokumentów 2022 roku to „Moonage Daydream” o Davidzie Bowiem. Minimalizm i poszukiwania filmowej drogi pięknie reprezentuje „Memoria”. A potem jeszcze „Aftersun”, który nie jest tak prostą opowieścią, jakby się to wydawało. Wysoko jest zeszłoroczny Oscarowy „Drive My Car” i kandydat to tej nagrody w tym roku „W gorsecie”.

W ostatnich dnia i po ponownym spotkaniu osłabła nieco moja sympatia do ciągle pięknego „Pinokia” Guillermo del Toro, ale to ciągle najlepsza animacja 2022 roku. I gdyby ktoś pytał, to w ogóle na mojej liście nie ma „Wszystko wszędzie naraz” i napiszę tylko, że widziałem lepsze filmy o multiświatach i choć cenię koncept, to czy rzeczywiście jest tam coś tak znaczącego, tak oryginalnego? Podobno to taki "Matrix" dla młodego pokolenia... Z propozycji amerykańskich i komercyjnych znacznie wyżej cenię nowego „Thora”, „Batmana” i nowy „Avatar”, ale powoli odchodzę od kina superbohaterskiego, a w kinie komercyjnym nie jest mnie dziś łatwo zadowolić. Nie ma też w TOP 100 bardzo popularnego „Top Gun: Maverick”, bowiem poza imponującą stroną wizualną nie dostrzegam tam specjalnych wartości. Pod koniec listy coraz więcej pojawia się horrorów i thrillerów, bo wiele z nich dostarczyło mi sporo wrażeń, a ja ciągle lubię ten gatunek.

Duża liczba z filmów na mojej liście, czeka jeszcze na swoje oficjalne polskie premiery, więc może to zestawienie zachęci kogoś do wybrania się do kina? Właśnie, DO KINA! Starałem się, aby większość filmów w 2022 roku obejrzeć właśnie na dużym kinowym ekranie, bo promuję taki sposób filmowego doświadczenia. Spośród 100 filmów na liście poniżej, ponad 60 z nich to były właśnie seanse kinowe. Tego będę się trzymał także w 2023 roku.

 

TOP 100 NAJLEPSZYCH FILMÓW 2022 ROKU WEDŁUG BLOGA „SPÓR W KINIE”

 

1. Trzy minuty zawieszone w czasie / Three Minutes - A Lengthening 9/10

2. W trójkącie / Triangle of Sadness 9/10

3. Wieloryb / The Whale 8,5/10

4. Na zachodzie bez zmian / Im Westen nichts Neues 8,5/10

5. Babi Jar. Konteksty 8,5/10

6. Stracone złudzenia / Illusions perdues 8,5/10

7. Elvis 8,5/10

8. Mała mama / Petite Maman 8,5/10

9. Living 8,5/10

10. Kobieta na dachu 8,5/10

 

11. Tar 8/10

12. Guillermo Del Toro: Pinokio 8/10

13. Powodzenia, Leo Grande 8/10

14. Silent Twins 8/10

15. Pisklaki 8/10

16. Pod ziemią / Il buco 8/10

17. Punkt wrzenia / Boiling Point 8/10

18. War Sailor 8/10

19. Blisko / Close 8/10

20. Chleb i sól 8/10

 

21. Droga skrzypka na duży ekran / Fiddler's Journey to the Big Screen 8/10

22. Pamfir 8/10

23. Zdarzyło się / L'evenement 8/10

24. Bohater / A Hero 8/10

25. Moonage Daydream 8/10

26. Memoria 8/10

27. Aftersun 8/10

28. Drive My Car 8/10

29. W gorsecie / Corsage 8/10

30. Niebezpieczni dżentelmeni 8/10

 

31. Córka / The Lost Daughter 8/10

32. Niewiniątka / De uskyldige 8/10

33. Gdzie jest Anne Frank / Where Is Anne Frank 8/10

34. Zaułek koszmarów / Nightmare Alley 8/10

35. Pięć diabłów / Les cinq diables 8/10

36. Syn / The Son 8/10

37. Fabelmanowie / The Fabelmans 8/10

38. Anioły z Sindżaru / Angels Of Sinjar 8/10

39. Rimini 8/10

40. Sędziowie pod presją  8/10

 

41. Nelly i Nadine / Nelly & Nadine 8/10

42. Odbicie / Reflection 8/10

43. Holy Spider 7,5/10

44. IO 7,5/10

45. The Rescue 7,5/10

46. Jednym głosem / She Said 7,5/10

47. Podejrzana / Decision to Leave 7,5/10

48. Najgorszy człowiek na świecie / Verdens verste menneske 7,5/10

49. Wulkan miłości / Fire of Love 7,5/10

50. Ennio 7,5/10

 

51. Imperium światła / Empire of Lights 7,5/10

52. Tonia 7,5/10

53. Argentyna, 1985 / Argentina, 1985 7,5/10

54. Apokawixa 7,5/10

55. Summer of Soul 7,5/10

56. Thor: Miłość i gniew / Thor: Love & Thunder 7,5/10

57. Moje magiczne Encanto / Encanto 7,5/10

58. Avatar: Istota wody / Avatar: The Way of Water 7,5/10

59. Johnny 7,5/10

60. Women Talking 7,5/10

 

61. Lombard 7,5/10

62. Słoń 7,5/10

63. Wyzwolenie / Emancipation 7,5/10

64. Val 7,5/10

65. 30 lat wymówek 7,5/10

66. Batman / The Batman 7,5/10

67. Pasażerowie nocy / Les passagers de la nuit 7,5/10

68. Klondike 7,5/10

69. Młody Platon / Young Plato 7,5/10

70. Tori i Lokita 7,5/10

 

71. Blondynka / Blonde 7,5/10

72. Bukolika 7,5/10

73. W pętli ryzyka i fantazji / Guzen to sozo 7,5/10

74. Baby Broker / Broker 7,5/10

75. Katedra / The Cathedral 7,5/10

76. Do ostatniej kości / Bones and All 7,5/10

77. X 7,5/10

78. Medium / The Medium 7,5/10

79. Boy from Heaven 7,5/10

80. Duchy Inisherin / The Banshees of Inisherin 7,5/10

 

81. Boylesque 7,5/10

82. Hazardzista / The Card Counter 7,5/10

83. Pleasure 7,5/10

84. Vortex 7,5/10

85. Po miłości / After Love 7,5/10

86. Emily the Criminal 7/10

87. Sundown 7/10

88. Superbohaterowie / Supereroi 7/10

89. You Want Be Alone 7/10

90. Barbarzyńcy / Barbarian 7/10

 

91. Cicha ziemia 7/10

92. Uśmiechnij się / Smile 7/10

93. Głupcy 7/10

94. Alcarras 7/10

95. Goście / Speak No Evil 7/10

96. Silent Love 7/10

97. Duch śniegów / La panthere des neiges 7/10

98. Chiara / A Chiara 7/10

99. Nana / Before, Now & Then 7/10

100. Zadra 7/10

Listę wszystkich, blisko 300 filmów obejrzanych w 2022 roku, znaleźć można TUTAJ.