Zmarł Marcel Łoziński

W wieku 85 lat zmarł Marcel Łoziński, wybitny reżyser i jeden z najważniejszych twórców polskiego filmu dokumentalnego.

Jak pisze filmpolski.pl: Był absolwentem Szkoły Filmowej w Łodzi (1971). W latach 70., wraz z m.in. Krzysztofem Kieślowskim, Tomaszem Zygadło czy Pawłem Kędzierskim, współtworzył „nową zmianę” w polskim dokumencie. Wymienionych twórców łączyła chęć podejmowania tematów dotychczas kwitowanych milczeniem, obnażania trudności życia w państwie socjalistycznym, pokazywania miejsc, w których pozornie wszystko działa bez zarzutu, występują w nich jednak liczne wynaturzenia i patologie. Łączyło ich również doświadczenie Marca 1968 roku, udział w studenckich strajkach, żegnanie profesorów i kolegów zmuszonych do wyjazdu z Polski. Echo tego wydarzenia wybrzmiało m.in. w filmie „Happy End” (1973).

Bohaterami Łozińskiego bywali ludzie niepokorni, pragnący żyć na własnych zasadach i regułach. Taka była Urszula Flis, bohaterka słynnej „Wizyty” (1974), młoda rolniczka, osoba nad wyraz elokwentna, o rozległych horyzontach intelektualnych, która nie chce porzucać życia na wsi. Ale z równą pasją Łoziński demaskował konformizm, urządzanie się w licznych związkach, stowarzyszeniach i państwowych instytucjach, podwójne myślenie, styl życia polegający na czerpaniu i gromadzeniu jak największych korzyści, niezależnie od sytuacji politycznej. Temat ten wybrzmiał m.in. w „Królu” (1976), pełnometrażowym fabularyzowanym dokumencie „Jak żyć?” (1977) czy „Egzaminie dojrzałości” (1978).

Dokumenty Łozińskiego bardzo często miały utrudnioną drogę na ekrany, niektóre z nich trafiały do kin dopiero po długim czasie. Sam reżyser w 1980 roku został zwolniony z Wytwórni Filmów Dokumentalnych w Warszawie. Był to jednak czas solidarnościowych strajków i triumfu opozycji antykomunistycznej. Łoziński zrealizował w tym czasie „Próbę mikrofonu” (1980) – głos w obronie niezależności twórcy tłamszonego przez państwowych mecenasów i zleceniodawców.

Dopiero kilka lat po stanie wojennym Łoziński mógł po raz kolejny ukazać swój talent, tworząc wybitne „Ćwiczenia warsztatowe” (1986). Okres zmian ustrojowych reżyser wykorzystał m.in. na realizację czteroczęściowego filmu „45-89” (1990) oraz „Lasu Katyńskiego” (1990), powstałego z inspiracji Andrzeja Wajdy. Właśnie podczas zdjęć do tego ostatniego filmu zrealizował jedną z najwybitniejszych pozycji w historii polskiego dokumentu – „89 mm od Europy” (1993); film ten otrzymał nominację do Oscara w kategorii: krótkometrażowy film dokumentalny. Niedługo później wielkim sukcesem festiwalowym okazał się film „Wszystko może się przytrafić” (1995). W 2016 roku został on wybrany najlepszym filmem dokumentalnym w historii polskiego kina w plebiscycie publiczności organizowanym w ramach projektu „100/100. Epoka Polskiego Filmu Dokumentalnego”.

Wśród innych produkcji podpisanych przez Łozińskiego warto wspomnieć o „Zderzeniu czołowym” (1975), „Żeby nie bolało” (1998) czy „Jak to się robi” (2006). Był także autorem filmu „Ojciec i syn w podróży” (2013).

Marcel Łoziński był laureatem licznych nagród branżowych. Jego filmy regularnie nagradzane były na festiwalach w Krakowie, Oberhausen, Lipsku, Clermont-Ferrand, Łagowie, Koszalinie. W 2014 roku odznaczony został Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, rok później – Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze – Gloria Artis”. [źródło filmpolski.pl]