Odeszli, ale zostaną

W ostatnim roku kino straciło wielu wybitnych twórców. Nie ma już z nami m.in. Andrzeja Wajdy, Andrzeja Żuławskiego, Davida Bowiego, Krzysztofa Ptaka, Gene’a Wildera, Michaela Cimino, Abbasa Kiarostamiego, Kenny’ego Bakera. Oto symboliczne i okolicznościowe wspomnienie.

To był rok licznych strat w środowisku filmowym i telewizyjny, oto moja wspomnieniowa lista.

ANDRZEJ WAJDA 1926-2016

David Bowie (69), brytyjski muzyk i aktor. Geniusz muzyki, popularny aktor, wybitny artysta. Zmarł na raka kilka dni po wydaniu swojej najnowszej płyty. W czasie długoletniej kariery sprzedał na świecie 140 milionów albumów. Grał m.in. w filmach Jima Hensona, Martina Scorsese i Christophera Nolana.

Alan Rickman (69), brytyjski aktor. Obdarzony charakterystycznym głosem, zyskał popularność w „Szklanej pułapce”, stawał także po drugiej stronie kamery. Otrzymał nagrodę im. Krzysztofa Kieślowskiego na festiwalu Camerimage w 2014 roku.

Andrzej Kotkowski (75), reżyser, scenarzysta, pedagog. Ceniony i lubiany w środowisku twórca, pracujący przy wielu wybitnych rodzimych produkcjach. Nagradzany za reżyserię „Obywatela Piszczka”, ceniony za „Miasto z morza”.

Waldemar Dziki (59), reżyser, producent. Autor m.in. filmów „Pierwszy milion”, „Cudowne dziecko”, „Kartka z podróży”.

Curtis Hanson (71), amerykański reżyser. Twórca doceniony licznymi nagrodami za „Tajemnice Los Angeles”, autor m.in. „8 mili” i „Dzikiej rzeki”.

Zbigniew Józefowicz (91), aktor. Zagrał ponad sto ról filmowych i telewizyjnych, w m.in. „Gdzie jest generał”, „Trędowatej”, „Polonia Restituta”.

Krzysztof Ptak (62), autor zdjęć filmowych, pedagog. Dorobek mistrza to wiele wybitnych pozycji, w tym m.in.: filmy Bogdana Dziworskiego, „Edi”, „Weiser”, „Dom zły”, „Papusza”, „Pornografia”...

Gene Wilder (83), amerykański aktor i reżyser. Kojarzony najlepiej z ról komediowych w filmach Mela Brooksa („Producenci”, „Płonące siodła”, „Młody Frankenstein”) oraz roli Willy’ego Wonki i duetu z Richardem Pryorem.

Sławomir Pstrąg (39), reżyser. Doceniany za film dyplomowy „T-Rex”, autor niezależnego „Planu” oraz „Ciszy”.

Haskell Wexler (93), amerykański autor zdjęć filmowych i reżyser. Za zdjęcia otrzymał dwukrotnie Oscara, reżyserował zaangażowane polityczne filmy dokumentalne. Inspirował kolejne pokolenia amerykańskich filmowców. Na festiwalu Camerimage otrzymał specjalną nagrodę.

Vilmos Zsigmond (85), autor zdjęć filmowych. Jeden z najwybitniejszych w historii twórców, laureat Oscara za zdjęcia do „Bliskich spotkań trzeciego stopnia”. Gość festiwalu Camerimage, na którym zdobywał kilka ważnych wyróżnień (w 1997 roku nagroda za całokształt twórczości).

Wojciech Cacko-Zagórski (88), polski aktor. Znany z ról charakterystycznych i drugoplanowych w dziesiątkach polskich filmów i seriali. Występował na scenach wielu warszawskich teatrów.

Maria Czubaszek (76), pisarka, scenarzystka, publicystka. Wybitna i ceniona polska satyryczna, autorka popularnych piosenek, książek, programów, scenariuszy seriali i dialogów filmowych.

Halina Dobrowolska (86), autorka scenografii. Pracowała przy wielu wybitnych polskich filmach i serialach, z takimi twórcami, jak m.in.: Stanisława Barei („Miś”), Krzysztofa Kieślowskiego („Dekalog”) i Krzysztofa Zanussiego („Cwał”).

Tadeusz Drewno (77), kierownik produkcji. Człowiek legenda, jeden z najwybitniejszych kierowników produkcji w historii polskiego kina. Wśród jego dokonań były m.in.: „Zaklęte rewiry”, „Barwy ochronne”, „Przesłuchanie”, „Dług” i „Excentrycy”.

Ronit Elkabetz (51), izraelska reżyserka i aktorka. Jedna z najwybitniejszych przedstawicielek izraelskiego kina, do lat w czołówce twórców kina europejskiego i światowego.

Ewelina Nurczyńska-Fidelska (77), pedagog. Wybitna twórczyni podstaw dla edukacji filmowej, profesor Uniwersytetu Łódzkiego, wykładowca Wyższej Szkoły Sztuki i Projektowania w Łodzi.

Gene Gutowski (91), polsko-angielski producent. Pracował z Romanem Polańskim, po tym jak reżyser wyjechał z Polski i wyprodukował m.in. jego „Wstręt” i „Matnię”, a po latach także „Pianistę”.

Guy Hamilton (93), brytyjski reżyser. Na swoim koncie miał m.in. cztery filmy o Bondzie, ale też kilka innych wielkich przebojów lat 60-tych i 70-tych.

Prince (57), amerykański muzyk i aktor. Jego muzyka i piosenki rozbrzmiewały w niezliczonej liczbie filmów i seriali. Największymi filmowymi wydarzeniami z jego udziałem były „Purple Rain” oraz „Batman”.

Michael Cimino (77), amerykański reżyser. Zdobywca Oscara za „Łowcę jeleni” i twórca spektakularnych „Wrót niebios”.

Paul Cox (76), australijski reżyser. Urodził się Holandii, w połowie lat 60-tych wyjechał do Australii. Nakręcił 31 filmów, w tym "Kwiaty jego życia", "Niewinność", "Opowieść o kobiecie".

Abbas Kiarostami (76), irański reżyser. Jeden z najwybitniejszych twórców w historii kina, zdobywca Złotej Palmy na festiwalu w Cannes za „Smak wiśni”.

Marek Kuźmiński (52), aktor. Związany z krakowskim Teatrem im. Słowackiego, znany z ról w filmach "Zakochany Anioł" czy "Cud w Krakowie".

Bud Spencer (86), włoski aktor. Słynny aktor kina klasy B. Zadebiutował w „Quo Vadis” z 1951 roku. Największą popularność zdobył występując w duecie z Terenece’em Hillem.

Kenny Baker (81), amerykański aktor. Najlepiej znany z „roli” R2-D2 w sześciu pierwszych filmach z serii „Gwiezdne wojny”.

Arthur Hiller (92), amerykański reżyser. Twórca m.in. „Love Story”, wieloletni szef Amerykańskiej Akademii Filmowej.

Garry Marshall (81), amerykański reżyser i scenarzysta. Jeden z najwybitniejszych twórców amerykańskiej komedii telewizyjnej i kinowej. Twórca m.in. „Pretty Woman”.

Pierre Étaix (87), francuski aktor, reżyser i scenarzysta. Współpracował z takimi twórcami, jak: Jacques Tati, Robert Bresson, Nagisa Oshima, Otar Iosselian i Jean-Claude Carrière.

Andrzej Kopiczyński (82), aktor. Ceniony aktor filmowy, telewizyjny i teatralny. Popularność przyniosła mu rola inżyniera Stefana Karwowskiego w serialu „Czterdziestolatek”.

Bill Nunn (62), amerykański aktor. Ceniony i charakterystyczny aktor znany z ról w m.in.: „Rób co należy”, „Spider Man”, „Zakonnica w przebraniu”, „Ława przysięgłych”.

Jerzy Ridan (73), reżyser. Twórca prawie 60 filmów dokumentalnych, scenarzysta, a także pedagog. Przez całe życie związany z Nową Hutą, gdzie stworzył Nowohucką Kronikę Filmową.

Damian Pietrasik (44), autor zdjęć filmowych. Pracował przy m.in. filmach „Tulipany”, „Futro”, „Jeszcze raz”.

Anna Sokołowska-Korcelli (83), reżyserka i scenarzystka. Wyreżyserowała kilka filmów fabularnych o tematyce dziecięcej, w tym m.in.: „ESD” i „Beata”.

Józef Byrdy (83), reżyser filmów animowanych. Twórca pracujący wiele lat w Studiu Filmów Rysunkowych w Bielsku-Białej.

Jerzy Grałek (69), aktor filmowy i teatralny. Występował w Teatrze im. Słowackiego, a od roku 1986 w Starym Teatrze. Zagrał ponad 120 ról filmowych i telewizyjnych.

Andrzej Grąziewicz (75), aktor. Aktor miał na swym koncie kilkadziesiąt ról kinowych, telewizyjnych i teatralnych. Najbardziej znany był z kreacji w serialach "Zmiennicy" i "07 zgłoś się" oraz z filmów "Ogniem i mieczem", "Stara baśń" i "Quo vadis".

Bogusław Kaczyński (73), dziennikarz i krytyk muzyczny. Znawca opery, operetki i muzyki poważnej, wieloletni konferansjer TVP i Polskiego Radia. Był konsultantem muzycznym wielu polskich filmów.

Jaques Rivette (87), reżyser, scenarzysta, krytyk filmowy. Jeden z najwybitniejszych francuskich reżyserów, twórca tamtejszej Nowej Fali.

Xymena Zaniewska (91), projektantka mody, autorka scenografii. Uznawana za twórczynię polskiej szkoły scenografii. Pracowała przy licznych produkcjach telewizyjnych i teatralnych.

Ken Adams (95), brytyjski scenograf. Przez lata związany z serią przygód Jamesa Bonda (od „Dr No” do „Moonraker”), twórca imponującej scenografii do filmu Stanleya Kubricka „Dr Strangelove”.

Wojciech Skibiński (87), aktor. Popularny i ceniony aktor teatralny i filmowy. Debiutował w „Zezowatym szczęściu”, znany głównie z charakterystycznych ról drugoplanowych.

Douglas Slocombe (103), brytyjski autor zdjęć filmowych. Relacjonował wybuch II wojny światowej w Polsce. Pracował w Ealing Studios, gdzie nakręcił wiele klasycznych dziś pozycji, a potem z m.in. Polańskim i Spielbergiem.

Zdenek Smetana (90), czeski autor filmów animowanych. Twórca m.in. „Żwirka i Muchomorka” oraz „Wodnika Szuwarka”.

Gunnar Hansen (68), aktor. Najlepiej znany z roli seryjnego mordercy w oryginalnej wersji filmu „Teksańska masakra piłą mechaniczną”.

Sergiusz Lach (54), polski aktor dziecięcy. Największe uznanie przyniósł mu serial „Stawiam na Tolka Banana”. Nigdy nie został aktorem zawodowym i pracował jako fotograf.

Melissa Mathison (65), scenarzystka amerykańska. Napisała scenariusze do filmów „E.T.” oraz „Kundun – życie Dalajlamy”, a ostatnią jej pracą jest „BFO: Bardzo Fajny Olbrzym” w reżyserii Stevena Spielberga.

Gabriele Ferzetti (90), włoski aktor. Znany między innymi z „Przygody”, „Dawno temu na Dzikim Zachodzie”, „Othello” oraz wielu innych klasyków kina włoskiego.

Robert Loggia (85), amerykański aktor. Popularny aktor drugoplanowy i charakterystyczny. Znany z udziału w m.in. filmach „Człowiek z blizną” oraz „Duży”.

Wojciech Szczudło (64), kierownik produkcji i producent. Pracował na planie wielu cenionych polskich filmów dokumentalnych.

Elmo Williams (102), amerykański producent, montażysta i reżyser. Za montaż filmu „W samo południe” otrzymał Oscar. Produkował m.in. „Najdłuższy dzień”, „Kleopatrę” oraz „Tora!, Tora!, Tora!”.

Maureen O’Hara (95), amerykańska aktorka. Jedna z największych gwiazd Złotej Ery Hollywood. Znana z ról w takich filmach, jak m.in.: „Zielona dolina”, „Spokojny człowiek”, „Rio Grande”. W zeszłym roku otrzymała Oscara za całokształt twórczości.

Sylwester Szyszko (85), reżyser. Twórca m.in. filmów „Ciemna rzeka”, „Milioner”, „Koniec sezonu na lody”.

Gato Barbieri (83), argentyński kompozytor. Zasłynął muzyką filmową napisaną do „Ostatniego tanga w Paryżu”. Wydał ponad 40 albumów z muzyką jazzową.

Patty Duke (69), amerykańska aktorka. Najlepiej kojarzona z licznych ról telewizyjnych, zdobywczyni Oscara za rolę w filmie „Cudotwórczyni”.

Irena Kamieńska (88), reżyserka. Wybitna autorka filmów dokumentalnych. Autorka m.in. filmów: "Robotnice", "Mgła", czy "Dzień dobry, dzieci".

Tadeusz Madeja (80), aktor. Występował  m.in. w teatrach: Wybrzeże w Gdańsku, im. Jaracza w Olsztynie. W kinie od lat 60-tych, kojarzony z licznych ról charakterystycznych i drugoplanowych.

Garry Shandling (66), amerykański aktor. Ostatnio popularny odtwórca ról drugoplanowych, ale znany też jako gwiazda lubianego serialu HBO „The Larry Sanders Show”.

Muhammad Ali (74), bokser. Legenda światowego boksu, ale też sporadycznie aktor i scenarzysta. Jego życie i dokonania inspirowały licznych filmowców.

Dżamila Ankiewicz (55), reżyserka, scenarzysta. Autorka filmów dokumentalnych, scenarzystka filmu „Wszystko co najważniejsze…”.

Mihaly "Michu" Meszaros (76), aktor. Najbardziej znany z wcielania się w postać Alfa w popularnym serialu emitowanych w latach 80-tych i 90-tych.

Peter Shaffer (90), dramaturg, scenarzysta. Twórca m.in. sztuki „Amadeusz” i autor scenariusza wersji kinowej tej historii.

Tomasz Solarewicz (50), scenarzysta. Autor scenariuszy do m.in. filmu "Rób swoje, ryzyko jest twoje" oraz seriali: "Złotopolscy", "Zostać miss", "As", "Czego się boją faceci..." i "Kosmici".

Zmarli także: Peter Baldwin (82), amerykański aktor; George Barris (89), projektant słynnego Batmobila; Betsy Drake (92), amerykańska aktorka; Gayle Griffiths (49), brytyjski producent; Bruce Hyde (74), amerykański aktor; Zdzisław Jaskuła (64), reżyser teatralny; Saeed Jaffrey (86), hinduski aktor; Magdalena Kunicka-Paszkiewicz, animatorka kultury, autorka programów telewizyjnych; Nathaniel Marston (40), aktor; Al Molinaro (96), amerykański aktor telewizyjny; Waldemar Prokopowicz (71), drugi reżyser; Igor Sawin (66), aktor; Tadeusz Sobolewicz (88), aktor; Michael Stevens (48), amerykański producent telewizyjny; Fred Thompson (73), amerykański aktor i były senator; Colin Welland (81), brytyjski scenarzysta, Martin E. Brooks (90), amerykański aktor; John ‘Cha Cha’ Ciarcia (75), amerykański aktor; Setsuko Hara (95), japoński aktor; Will MacMillan (71), amerykański aktor, reżyser i producent; Keith Michell (89), australijski aktor; Bohdan Mikuć (85), aktor; Tadeusz Morawski (77), aktor; Jacek Ogrodowczyk (53), scenograf i dekorator wnętrz; Rex Reason (86), amerykański aktor; Eldar Ryazanov (88), rosyjski reżyser i scenarzysta; Nicholas Smith (81), brytyjski aktor; Shirley Stelfox (74), brytyjska aktorka; Monika Szwaja (66), reporterka, pisarka, Barbara Allyne Bennet (76), amerykańska aktorka; Franco Citti (80), włoski aktor; Patricia Elliott (77), amerykańska aktorka; Maria Garbowska (70), aktorka; Dan Haggerty (74), amerykański aktor; Margaret Hall (84), amerykańska aktorka; Gustaw Kron (85), aktor; George Clayton Johnson (86), amerykański scenarzysta; Brooke McCarter (52), amerykański aktor; Angela McEwan (81), amerykańska aktorka; David Margulies (78), amerykański aktor; Furman Alton Miller (79), amerykański producent; Wayne Rogers (82), amerykański aktor; Angus Scrimm (89), amerykański aktor; Roman Tarwacki (65), scenograf, Joe Alaskey (63), amerykański aktor; Frank Finlay (89), brytyjski aktor; Daniel Gerson (49), amerykański scenarzysta; Stanisław Gerstenkorn (85), kompozytor; Bohdan Głuszczak (80), aktor, reżyser, choreograf teatralny; Michał Jagiełło (75), pisarz, scenarzysta; Grażyna Kociniak (78), montażystka; Jerzy Próchnicki (85), aktor filmowy i telewizyjny; Sheila Sim (93), brytyjska aktorka; Abe Vigoda (94), amerykański aktor, Michał Bogusławski (84), reżyser i scenarzysta; Jim Clark (85), brytyjski montażysta; Richard Davalos (85), amerykański aktor; Zygmunt Duś (88), montażysta; Tony Dyson (68), brytyjski konstruktor (R2-D2); Gil Hill (84), amerykański aktor; Robert Horton (91), amerykański aktor; George Kennedy (91), amerykański aktor; Andrzej Minkowski (83), pisarz, dziennikarz, scenarzysta; Nancy Reagan (94), amerykańska aktorka i żona prezydenta Rolanda Reagana, Erik Bauesfeld (93), aktor; Howard Berk (91), amerykański scenarzysta; Suzanne Clauser (86), amerykańska scenarzystka; Tony Conrad (76), reżyser filmów eksperymentalnych; Jacek Gawryszczak (55), kierownik produkcji; Earl Hammer Jr. (92), amerykański producent; Ken Howard (72), amerykański aktor; Andrzej Jeziorek, były dyrektor Agencji Produkcji TVP; Andrzej Makowiecki (72), aktor i reżyser teatralny; Janusz Mond (65), aktor;  James Noble (94), amerykański aktor, Jolanta Czaplińska (79), aktorka; Madeleine LeBeau (92), francuska aktorka; Doris Roberts (90), amerykańska aktorka; Michelle McNamara (46), amerykańska scenarzystka, Szymon Bielski (43), aktor; Janusz Lorenc (79), kompozytor;  Theresa Saldana (61), amerykańska aktorka; Zofia Wieczorek (62), kierowniczka produkcji, Monika Dzienisiewicz-Olbrychska (77), aktorka; Robin Hardy (86), brytyjski reżyser; Noel Neill (95), amerykańska aktorka; Julie Payne (64), producentka; James Victor (76), amerykański aktor, Daniel Bargiełowski (84), aktor i reżyser; Gloria DeHaven (91), amerykańska aktorka; Fyvush Finkel (93), amerykański aktor; David Huddleston (85), amerykański aktor; Mohamed Khan (73), egipski reżyser; Jonathan D. Krane (65), amerykański producent; Jarosław Kuszewski (81), aktor, reżyser; Teresa Tomaszewska (87), charakteryzatorka, Alexis Arquette (47), amerykański aktor; Józef Druś (77), operator dźwięku; Juan Gabriel (66), meksykański aktor; Edward Kusztal (77), aktor; Jon Polito (65), amerykański aktor; Donald Ranvaud (62), brytyjski producent, Ewa Agopsowicz (62), aktorka; Patricia Barry (93), amerykańska aktorka; Jerzy "Koń" Matysiak (72), rekwizytor; Thomas Mykal Ford (52), aktor; Herschell Gordon Lewis (87), amerykański reżyser; Barbara Łukaszewska (86), aktorka; Zbigniew Romatowski (72), kierownik produkcji; Brock Yates (82), scenarzysta, Michael Massee, amerykański aktor.

(na podstawie materiałów przygotowywanych dla miesięcznika „Kino”)